Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

gar-dish

Aytilishi

Etimologiyasi

GARDISH Bu ot 'aylan-' maʼnosini anglatadigan tojikcha gardidan feʼlining gard hozirgi zamon asosiga (ТжРС, 98) -ish qoʻshimchasini (ТжРС, 543) qoʻshib hosil qilingan boʻlib, tojik tilida 'aylanish', 60 'aylana' maʼnosini anglatishi aytilgan (ТжРС, 98). Oʻzbek tilida bu ot yukoridagi maʼnodan tashqari 'chambar', 'chambarak' maʼnosini anglatish uchun xam ishlatiladi (OʻTIL, I, 186).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

fors. – sayr; aylanish; aylana;

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Buyumning aylanma sirti; chambar, chambarak. ◆ Childirmaning gardishi. Gʻildirak gardishi. ◆ Raʼno., doʻppisini qoziqqa ilib, gardishi keng kigiz qalpogʻini olib, ustiga ura-ura, changini qoqdi. H. Nazir, „Soʻnmas chaqmoqlar.“

2 Doira shaklidagi narsa; doira. ◆ Oyning gardishi. Quyoshning gardishi. ◆ Ha, oy atrofida gardish yasadi: ertaga havo yaxshi boʻladi. S. Ahmad, „Qadrdon dalalar.“ ◆ [Oynisa] Patirlarni dasturxonga tugdi, ustiga kecha bozordan olib kelgan ikki gardish holvani qoʻydi. H. Gʻulom, „Toshkentliklar.“

Falakning gardishi; Dunyoning oʻzgarishlari; taqdir, qismat, peshona; koʻrgilik. ◆ Falakning gardishini qarangki, oʻsha qarib uylangan otasi hali hayot, onasi esa yoshgina olamdan oʻtib ketdi. L. Tojiyeva, „Mehrim sizga, odamlar.“ ◆ Falakning gardishi bilan loʻli qiz podshoga koʻngil beribdi. N. Safarov, „Katta karvon yoʻlda.“

Sinonimlari

Antonimlari

ГАРДИШ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Turkcha: çember

Ruscha _ru

gardish
1 обод (бубна, сита, решета и т. п.);
2 круг; диск; ◆ oyning ~i диск луны; ◆

falakning ~i превратности судьбы; судьба; ◆ falakning ~i bilan волею судеб, по воле рока.

gardish