ilgʻor

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

il-gʻor

Etimologiyasi

ILGʻOR 'oldinda boruvchi’, 'peshqadam’. I l gʻ o r ishchilarga har oyda mukofot berib turildi. Asli qadimgi turkiy tilda ’old’ maʼnosini anglatgan il otining ïl shaklidan -gʻa qoʻshimchasi bilan yasalgan ïlgʻa- ('oldinga bor-’) feʼli mavjud boʻlib, -r qoʻshimchasini qoʻshib bu feʼlning sifatdosh shakli ho — sil qilingan (’oldinda boruvchi’); bu sifatdosh maʼno taraqqiyoti natijasida sifatta aylangan; oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi ioʻqolgan: (ïl + gʻa = ïlgʻa-) + r > ïlgʻar > ilgʻâr.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 tar. Qoʻshinning oldingi qismi, avangardi. ◆ Yarim kechada Boburning ilgʻorlari darvozaga sekin yaqinlashganlarida, Abu Yusuf va Muhammad Sultonning navkarlari darvozaxona ustidan ularga kamon oʻq otib, bir qancha kishini yarador qildi. P. Qodirov, „Yulduzli tunlar.“

2 koʻchma Ishda, taraqqiyotda oldinda boruvchi, peshqadam. ◆ Paxtachilik ilgʻorlari. ◆ Biz kelajak taraqqiyotiga, barcha ilgʻor mamlakatlar singari, dunyoviy davlat qurish orqali boramiz. E. Yusupov, „Istiqlol yoʻlida.“ ◆ Trestdagi ilgʻor binokorlar qatori Yodgorni ham tantanali kechaga taklif qilishdi. U. U. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol.“

3 koʻchma Taraqqiyot, rivojlanishga, olgʻa siljishga xizmat qiluvchi; yangilikka boshlovchi. ◆ Safoxon toʻra oʻzining odamparvarligi, ilgʻor fikrlari bilan.. qolgan mudarrislardan ajralib turar edi. K. Yashin, „Hamza.“ ◆ Ilgʻor ish usullari, yangi texnika va texnologiyani qoʻllash tufayli yaxshi natijalarga erishilayotir. Gazetadan.

Antonimlari

ИЛҒОР. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

ilgʻor
1 ист. авангард; конный дозор, идущий перед войском;
2 перен. передовик; // передовой, авангардный; ◆ ~ zavod передовой завод; ◆ qishloq xoʻjalik ~lari передовики сельского хозяйства.