jihod

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ji-hod

Etimologiyasi

arab. harakat qilish; kurash, olishuv;

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. din. Musulmonlarning Islom dinining tarqalishi yoʻlidagi gʻovlarni bartaraf etish, uni har taraflama muhofaza qilish yoʻlida gʻayridinlarga qarshi muqaddas urushi; gʻazovot. ◆ U [Dilshod] varaqani oddiy hayajon bilan emas, kurashga, qoʻzgʻalishga, jihodga chaqiruvchi xitob bilan, maydon mardining hayqirigʻi bilan tugalladi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha.“

2. din. Gunoh ishlarga barham berish; Nafs yohud shayton nayrangiga qarshi kurash; ◆ Albatta biz sizlarni orangizdagi jihod qilguvchi va sabr qilguvchilarni aniqlash uchun imtihon qilamiz. qurʼon 47:31 (umuman bu soʻzning lugʻaviy maʼnosining bir necha ifodasi mavjud boʻlib, ularning barchasi koʻproq dinga mansubligini hamda bu soʻz keng qamrovli taʼrifga muxtojligini eʼtirof etish lozim. Dastlab "Jihod" soʻzining teran fikr asosida toʻgʻri talqin qilinishi natijasida nafaqat ommaviy jang maydonida qurol-yarogʻ bilan jang qilish tushunchasi yuzaga keladi, balki turli bosqichlardan iborat boʻlgan "ruh tarbiyasi" mas. nafsga qarshi kurash, alamni sabr bilan engish, biron-bir ezgulik maqsadiga erishish uchun bor kuchni ishga solib jon-jahd bilan urinish, yoki jamiyatda roʻy beradigan favquloddagi vaziyatlarda jasurlik koʻrsatish, qolaversa ijtimoiy muxitning turli jabhalarida adolat uchun kurashish, muxtojlarga sofdillik bilan qimmatbaho vaqtni va mablagʻlarni ayamay sarflash va shu kabi qilingan himmatli va mehr-muruvvatli amallarni oʻz ichiga oladi.)

Nafs jihodi; Nafsni xaromdan tiyish; ◆ Kim robbisini xuzuriga xozirlanishdan qo‘rqib nafsini xaromdan tiygan bo‘lsa joyi jannatda bo‘ladur. qurʼon 79:40-41

Koʻz jihodi; Koʻzni xaromdan tiyish; ◆ Ayt ularga, erkaklar nigoxlarini olib qochishsin va o‘z jinslarini tiyishsin, bu poklikdur, garchi Alloh barcha narsani ko‘rguvchidur! qurʼon 24:30

Til jihodi; Tilni xaromdan tiyish; ◆ Mo‘minlar haqida fisqu-fasod tarqatishni sevuvchilarga bu dunyoyu oxiratda alamli azob bordur! qurʼon 24:19

Asab jihodi; Sabr qilish, sabrli boʻlish; ◆  Javoblaringda mo‘tadil bo‘lsang sen bilan kurashayotgan sodiq do‘stga aylanur. Ammo bunga faqat sabrlilargina erishurlar, bunga faqat ulug‘ nasiba egalari erishurlar. qurʼon 41:34-35

Mulk jihodi; Alloh yoʻlida zoriqqan kishiga oʻz mulkini hadya etish; ◆ Chin mo‘minlar shubxa qilmasdan, o‘zlari va o‘z mulklari bilan Alloh yo‘lida jihod qilurlar, ana o‘shalar chin mo‘mindirlar! qurʼon 49:15

Zuhd jihodi Kishi oʻzini ibodatga bagʻishlamogʻi va shu yoʻlda koʻrsatilgan matonat; ◆ Alloh roziligi uchun yo‘l axtaring va uni yo‘lida o‘zningizni jixod qiling, shoyadki yutuqqa erishsangiz. qurʼon 5:35

Jahd jihodi Tirishish, gʻayrat qilish, jiddu-jahd bilan urinish; ijtihod; ◆ Kim biz uchun jiddu–jahd qilsa, biz albatta uni yo‘llarimizaro boshqaramiz. qurʼon 29:69

Antonimlari

ЖИҲОД. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

jihod
рел. джихад (священная война, война за веру).