karvon

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

kar-von

Etimologiyasi

KARVON Bu ot ПРСda [kar(ye)van\ shakpida (391), ТжРС karvon shakchida kelgirilgan. Fors tili lugatida berilishiga koʻra bu otning birinchi kismi asli kore ekani, bu kism oxiridagi e mavhum ot yasovchi -i Koʻshimchasi ekani, bu koʻshimcha tadaffuz qilinmasligi mumkinligi ayon boʻladi. Tojik tili lugʻatida bu qoʻshimchadi shzkl keltirilmzgzn. Kor[e] oti 'ish, mehnzt, vazifz' kzbi mzʼnolzrni znglztadi (ТжРС, 192, 193). Kor oti tzrkibidzgi o tovushi oʻzbek tilidz a tovushigz almashtirilgzn. Karvon oti tzrkibidagi ikkinchi kism zsli kuzztuvchi' maʼnosini anglztadigzn -bon koʻshimchasi boʻlib, tojik tilidz bu koʻshimchz tzrkibidegi b tovushi v tovushige zlmeshtirilgzn; oʻzbek tiligz shu shzkpidz olingzn. Asli 'boshkzruvchi kishi' mzʼnosini znglztgzn bu ot keyinchzlik 'uzoq yerlzrgz yuk tzshuvchi tuyalzr vz ulzrgz qzrzydigan shaxslar' mzʼnosini znglatadigzn boʻlgzn. Bu ot bilzn oʻzbek tilidz karvonboshi, karvonsaroy otlzri tuzilgzn.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

f. tjljjl£ - tuya va b. yuk ta-shuvchi hayvonlar qatori

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Uzoqjoylarga yuk va odam tashuvchi, izma-iz boruvchi hay-vonlar, aravalar va ularni boshqaruvchi shaxslar toʻdasi, qatori. ◆ Savdogarlar karvo-ni. Tuyalar karvoni. It huradi, karvon oʻtadi. Maqol . ■■ ◆ Yillar davomida afgʻon yerida bitgan lojuvard jahonga dong taratgan, karvonlar uni mashaqqatli yoʻl yurib, uzoq Misr, Xitoy.. oʻlkalariga eltardi. S. Karomatov, „Oltin qum“ . Oʻshalar [badaviylar] ◆ pene mashaqqapʼshr bilan hajga kelgan-ketgan-larni talar ekan. Shuning uchun hojilar yakka-dukka yurishdan qoʻrqib, karvon boʻlib yurishar ekan.. M. Ismoiliy, „Fargʻonat“ . o.

2 Umuman, muayyan ish, maqsad yoʻnali-shidagi transport vositalari toʻdasi, qato-ri. ◆ Mashinalar karvoni. Kemalar karvoni. Paxta karvoni. a ◆ Harbiy karvon hamma toʻsiqlarni yanchib, Denovdan oʻtdi. "Sharq yulduzi" . ◆ Qazuvchilar karvoni toqqa yaqin-lashgan sari aravalarning gʻildiraklari tosh-shagʻallarda yana badtar gʻijirlay boshladi. M. Ismoiliy, „Fargʻona t“ . o.

3 koʻchma Koʻchish (yurish, uchish va sh. k.) harakatidagi narsalar toʻdasi, qatori. ◆ Koʻkda oq bulut karvonlari yalqov suzsa-da, quyosh hashamat bilan chaqnab koʻtarildi. Oybek, „Quyosh qoraymas“ . ◆ Tiniq osmonda turnalar karvoni argʻimchoq solib oʻtib ketdi. S. Ahmad, „Qadrdon dalalar“ .

4 esk. Karvonni boshqaruvchi shaxs; kar-vonboshi. ◆ Koʻpchilik lozim koʻrsa, karvon tu-yasini soʻyar. Maqol .

5 s. t. Aravalarda yoʻlovchi yoki yuk, mol tashish bilan shugʻullanuvchi shaxs; arava-kash. ◆ Shoyunus karvonda yetti oʻgʻil bor. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ -Bu hafta bizga yordamlashasiz-da, karvon, — dedi kulumsi-rab Toʻgʻon aka. A. Qodiriy, „Ulokda“ .

Ogʻir karvon q. ogʻir.

Antonimlari

КАРВОН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

karvon
1 караван; обоз; // караванный; ◆ kemalar ~i караван судов; ◆ koʻchmanchilar ~i караван кочевников; ◆ tuya ~i караван верблюдов; ◆ qizil ~ красный обоз; ◆ ~ yoʻli караванная тропа; ◆ tap-tap etadi, tagidan ~ oʻtadi загадка стучит-гремит, а внизу проходит караван (сито и мука); ◆ it hurar, ~ oʻtar посл. собака лает, а караван проходит; соотв. собака лает, ветер носит;
2 караванщик, арбакеш, погонщик (в составе каравана); ◆ koʻpchilik lozim koʻrsa, ~ tuyasini soʻyar посл. мир решит (постановит) - караванщик своего верблюда зарежет; ◆ ... Shoyunus ~da yetti oʻgʻil bor (Ойбек, «Ќутлуѓ ќон») ... у арбакеша Шаюнуса семеро сыновей; ◆ 

• ogʻir ~ медлительный, малоподвижный, тяжелый на подъём.