Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ke-chir-moq

Aytilishi

Etimologiyasi

KECHIR— I ' oʻtkaz—'. Kecha boʻlib oʻtgan vohia-larni xayolidan birma-bir k ye ch i r d i. Bu feʼl oʻzbek tilidagi kech— feʼlining ’ oʻt-' maʼnosidan —(i)r orttirma qoʻshimchasi bilan hosil qilingan: kech— + ir = kechir- I. Bu feʼl odatda boshidan kechir—, xayolidan kechir- kabi iboralar tarkibida ishlatiladi.

KECHIR— II ' gunohidan oʻt-'. Agar oʻz soʻzlarim bilan koʻnglingizga ozor bergan boʻlsam, meni k ye ch i-r i n g. Bu feʼl oʻzbek tilida kech— feʼli 'oʻt—’ maʼnosi bilan qatnashgan voz kech— birikmasidan oʻsib chiqqan. Bir qoshiq qonidan kech— gunohidan kech- kabi birikmalar tarkibidagi bu feʼl oʻzi mustaqil ishla — tila boshlaganidan keyingina unga —(i)r qoʻshimchasi qoʻshilgan. Kechiring, Kechirasiz kabilar shu feʼlning murojaat shakllari sifatida keyinchalik yuzaga kelgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Kechmoqfl. ort. n. ◆ Suv ke-chirmoq. Xayolidan kechirmoq.

2 Afv etmoq, gunoh, xato va shu kabilarni oʻtmoq. ◆ Yaxshi yozolmaganingni kechirish mumkin, lekin yaxshi yozishni istamaganingni kechirish mumkin emas. Gazetadan .

Boshdan kechirmoq Oʻz hayotida koʻrmoq, taj-ribadan, sinovdan oʻtkazmoq, bilmoq. ◆ Said Jalolxon boshdan kechirganlarini inqillay-inqshtlay hikoya qilib berdi. A. Qahhor, „Bashorat“ . Kun kechirmoq Yashamoq. ◆ Yersiz, ot-ulov-siz qishloqning kun kechirishi — oʻlim azobi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Koʻzdan kechirmoq Birma-bir koʻrib chiqmoq, tekshirmoq.

Sinonimlari

Antonimlari

КЕЧИРМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

OʻTIL

Feʼl

kechirmoq kechirmoq

Ruscha _ru

kechirmoq
понуд. от kechmoq
1 переправлять (через реку, воду и т. п.);
2 переносить, испытывать, переживать; u koʻpdan-koʻp qiyinchiliklarni boshidan kechirdi он перенёс множество трудностей; ◆ kun ~ жить, существовать; ◆ umr ~ проводить жизнь, существовать;
3 прощать, извинять, (по) миловать; kechiring, kechirgaysiz, kechirasiz извините, простите; bezovta qildik, kechirasiz извините за беспокойство; ◆

koʻzdan ~ просматривать, пробегать глазами; ◆ koʻngildan ~, fikrdan ~, xayoldan ~ вспоминать, мысленно перебирать (события, факты и т. п.); Karim ota oʻtgan hayotini oʻz fikridan birma-bir kechirdi Карим-ата мысленно перебирал пройденный им жизненный путь; ◆ qilichdan ~ предать мечу; порубить.

kechirmoq