Oʻzbekcha (uz)
tahrirlash

Morfologik va sintaktik xususiyatlari tahrirlash

ke-lish-moq

Aytilishi tahrirlash

Etimologiyasi tahrirlash

KELISH— I 'maʼlum darajada munosib, monand boʻl—'. Stol, stul k ye l i sh a r Solijonning boʻyiga (Quddus Muqammadiy). Bu soʻz qadimgi turkiy tilda kel— feʼlining ' mos boʻl—' maʼnosidan ' biroz' maʼnosini ifodalovchi —(i)sh qoʻshimchasi bilan qosil qilingan: kel— + ish = kelish- I. Oʻzbek tilidagi kelishgan soʻzi ana shu kelish— I feʼlidan —gän sifatdosh qoʻshimchasi bilan hosil qilingan boʻlib, maʼno taraqqiyoti nati — jasida sifatga aylangan.

KELISH- II 'har ikki tomonni qanoatlantiruvchi yechimni topib, oʻzaro rozi boʻl—'. Oldin narxini k ye -l i sh i b o l a y l i k. Bu soʻz kel— feʼlidan birga — lik maʼnosini ifodalovchi — (i)sh qoʻshimchasi bilan hosil qilingan: kel— + ish = kelish— II. Bunda asli har ikki tomonning bir-biriga qarata yon bosib harakat— lanishi nazarda tutiladi. Oʻzbek tilidagi kelishik soʻzi asli ana pgu kelish— II feʼlidan — (i)k qoʻshimchasi bilan yasalgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari tahrirlash

Maʼnosi tahrirlash

1 Kelmoq fl. birg. n. ◆ Ular ovdan kecha kelishdi. yat Odamlar poygada yutib chiqqan chavandozga ergashganday keti-mizdan kelishar, bir-birlariga gap maʼqul-lashardi. M. Mansurov, „Yombi“ .

2 Oʻzaro maslahatlashib, maʼlum bir fikrga (xulosa, bitim yoki qarorga) kel-moq. ◆ Molning narxini kelishib qoʻymoq. Shart-lashuvchi tomonlar oʻzaro kelishdilar. n ◆ Ba-shirjon birpasda shuncha rejani xayolan tuzib chiqqach, sangtarosh bilan kelishib, qoʻl tash-lashdi. N. Aminov, „Suvarak“ . ◆ Davlatimiz bi-ron katta ishga qoʻl urar ekan, oldindan ota-xonlar bilan kelishadi. "Fan va turmush" .

3 Munosib tushmoq; yarashmoq. ◆ Bu gaplar ayniqsa siz bilan menga kelishmasa ham, az-baroyi meni tashlab qoʻyganingizdan aytdim.

A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar. ◆ Hamma joyixoʻp kelishgan oʻziga, Ishoninglar menday podsho soʻziga. "Gulnorpari" .

4 Ayrim soʻzlar bilan qoʻllanib, "mos tushmoq", "toʻgʻri kelmoq" maʼnosini bil-diradi. Ketmon tutishga odatlangan dagʻal qoʻllar igna ushlashga, qatim tortishga ke-lishmaganidan diqqati oshgan Oxun, bir koʻzini qisib davom etarkan, tovushi shan-gʻilladi. Oybek, Tanlangan asarlar. ◆ Qachon-dan beri u gazetxon, gapdon, samovar toʻrida oʻtirib choy ichadigan va Sidiqjonning tili kelishmaydigan, aqli yetmaydigan gaplarni aytib, hammani ogʻziga qaratadigan boʻldi? A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . Oʻtgan xatlarimda kundoshim bilan murosamiz ke-lishmay turganini kulgulik tarzida yozgan edim. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.

5 kam qoʻll. Oʻxshamoq. ◆ Jamoling oʻxshaydi osmonda oyga, Qoshing kelishibdi qoʻlingda yoyga. "Bahrom va Gulandom" .

Sinonimlari tahrirlash

mulohazalashmoq

Antonimlari tahrirlash

КЕЛИШМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari tahrirlash

Ruscha ru

kelishmoq
1 совм. от kelmoq; mexmonlar kecha kelishdi гости прибыли вчера;
2 сходиться (на чем-л.); договариваться; уговариваться; уславливаться; соглашаться, приходить к соглашению; shartlashuvchi tomonlar quyidagilar toʻgʻrisida kelishdilar договаривающиеся стороны согласились о нижеследующем; ular bir fikrga kelisha olmadi они не могли прийти к одному мнению; molning narxini kelishib qoʻymok уговариваться, уславливаться о цене товара; kelishib ishlamoq работать согласованно (с кем-л.);
3 приличествовать, подобать; sizning shunday gap qilishingiz kelishmaydi вам не приличествует так говорить;
4 примириться, помириться; приходить к соглашению; ◆ oʻzaro ~ договориться между собой, примириться на чем-л.; * tili kelishadi он умеет сказать, он умеет говорить; bu soʻzni aytishga tilim kelishmaydi 1) я не могу выговорить это слово; 2) у меня язык не поворачивается сказать это; qoʻli kelishadi он умеет, может делать (что-л.); он в состоянии сделать (что-л.); он приноровился; sovqotdim, xat yozishga qoʻlim kelishmayotir я замёрз и не могу писать (руки окоченели); tobi kelishmay turibdi ему нездоровится.