Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

kov-la-moq

Aytilishi

Etimologiyasi

KOVLA— 'oʻyib, chuqur hosil qil—','qazi—'. Oʻzing kovlagan goʻrga oʻzing kir! (Nazir Safarov). Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi 'chayna—' maʼnosini ang— latgan kev- feʼlining (Devon, II, 23; ССТТН, II, 163; ЭСТЯ, III, 6) 'oʻy—' maʼnosidan 'takror' maʼnosini ifodalovchi —lä qoʻshimchasi bilan hosil qilingan; oʻzbek tilida v undoshining taʼsiri bilan ye unlisi â unli — siga almashgan: kev- + lä = kevlä- > kâvlä-
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Ichiga qarab oʻymoq, oʻyib chuqur qilmoq, qazimoq. ◆ Ariq kovla-moq. Oʻra kovlamoq. Quduq kovlamoq. vt Gʻu-lomjonlar shu bir necha kun ichida ungurni uch qulochdan ortiq kovlab qoʻydilar. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ Oʻzing kovlagan goʻrgaoʻzing kir! N. Safarov, „Tanlangan asarlar“ .

25—Oʻzbek tilining izo\pi lugʻati

2 Kovlash asbobi vositasida yoki boshqa yoʻl bilan yerdan, tuproq ichidan chiqarib olmoq, qazib olmoq. ◆ Kartoshka kovlamoq. Koʻmirni kovlaganga yoqtir, molni mirishkor-ga boqtir. Maqol . a ◆ Toʻnkalarni kovlab, bir chekkadan yorilsa, talay oʻtin beradi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

3 Barmoq yoki biror narsa tiqib toza-lamoq. ◆ Samovar tagini kovlamoq. shsh Ma-maturdi qora, sinchalogʻi bilan oʻng qulogʻini bir kovlab olgach.. uyidan chiqadi. Choʻlpon, „Kecha va kunduz“ . ◆ Kovlab turmasangiz, choʻgʻni ham kul bosadi. "Qanotli soʻzlar" .

4 Biror narsa bilan ostin-ustin qilib agʻdarmoq, aylantirmoq. ◆ Oʻtni kovlamoq. Qozondagi ovqatni kovlamoq. yat Bir devona.. gulxan tevaragidan aylanib, qoʻlidagi kosovi bilan toʻrt tomondan kovlar edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

5 s. t. ayn. kovlashtirmoq. ◆ Oʻtni kovla-sang — oʻchar, qoʻshnini kovlasang — koʻchar. Maqol. m Mening fuqarom bir ota, bir ona-ning bolalariday ittifoq, bir-birini kov-lashni bshshaydi. P. Tursun, Oʻqituvchi. ◆ Hadeb buzilavergandan keyin u yogʻini kovlaydi, bu yogʻini kovlaydi, xullas, ichida nimasi boʻlsa, barini bshshb oladi. S. Ahmad, „Togʻ afsonasi“ .

6 Qoʻl solib qidirmoq, axtarmoq, tit-kilamoq. ◆ Gʻulomjon gadoyning boʻsh, ochiq qoʻliga bir narsa tashlash uchun choʻntaklari-ni kovlay boshladi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ Ayol sakrab pastga tushdi-da, sumkasini kovlab, pul qidira boshladi. S. Axmad, „Ufq“ .

7 koʻchma Miridan-sirigacha tekshirmoq, surishtirmoq, koftukov qilmoq. ◆ Ota-bu-vamni kovlab, gazetaga urib chiqishdi. Sh. Rizo, „Qor yogʻdi, izlar bosildi“ . ◆ -Hamma nar-saga razm solib, kovlab yurasan-a, pismiq! — jerkib tashladi [Gulnorni] Nuri. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Gap kovlamoq (kavlamoq) q. ran I.

Sinonimlari

Antonimlari

КОВЛАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

kovlamoq
1 копать, рыть; раскапывать; рыться; ◆ quduq ~ копать колодец; ◆ kartoshka ~ копать картошку; kovlab tashlamoq раскапывать; kovlab chiqarmoq (или olmoq) выковыривать; выкапывать, откапывать; kovlab chiqarish копка; choʻntagini (или yonini) ◆ ~ рыться в кармане; обшаривать карманы; ◆ oʻchoq ~ шуровать в очаге (кочергой); ◆ gap ~ перен. подкапываться (под кого-л.); выведывать, допытываться; ... Saidiy yana Munisxon toʻgʻrisida gap kovladi (А. Ќаћћор, «Сароб»)... Саиди снова начал допытываться о Мунисхан;
2 ковырять; ◆ tish ~ ковырять в зубах.

kovlamoq