Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

kuz

Aytilishi

Etimologiyasi

KUZ 'yoz bilan qish oraligʻidagi fasl'. Joʻjani k u z d a sanaydilar (Maqol). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli kü:z tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, III, 95), keyinroq oʻ: unlisi-ning choʻziqlik belgisi (ПДП, 398; Devon, I, 316; DS, 331), oʻzbek tilida esa yumshoqlik belgisi ham yoʻqolgan: kü:z > küz > kuz.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Yoz bilan qish oʻrtasidagi fasl, ◆ Kech kuz. Kuzga yaqin. n ◆ Shu orada yasharkan Bir badavlat — boy xoʻroz, Rohat umr koʻrar-kan Kuzu qishu bahor, yoz. 3. Diyor . ◆ Deraza ol-didagi tol novdasidagi yaproqlar kuz shamo-liga bardosh berolmay, uzilib, yerga tushar-di. S. Karomatov, „Oltin qum“ .

2 koʻchma Davrning, maye., kishi hayoti-ning, umrning oxirgi damlari. ◆ Kimdir shoshilib javob qaytardi: -Bu gal uning [dushmanning] kuzi keladi. N. Safarov, „Komissar Qoraboyev“ . ◆ Axir yoshimiz ketyapti, umr bahorimiz oʻtib, kuzimiz yaqinlashib kelyap-ti, Hayotxon! M. Ismoiliy, „Fargʻona t“ . o.

Sinonimlari

Antonimlari

КУЗ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Yoqutcha: күс, күһүн

Ruscha _ru

kuz
1 осень; ◆ kech ~ поздняя осень; ◆ ~ kirdi наступила осень; ◆ ~ga kelib к осени; ◆ oʻtgan ~da прошлой осенью; ◆ ~da yigʻsang, qishda yeysan посл. соберешь (урожай) осенью - поешь зимой; ◆ ~ gʻamini yoz oʻyla, yoz uylamasang, yuz oʻyla посл. об осени думай летом, а не подумаешь летом - думай сто раз (всё равно будет бесполезно); соотв. готовь сани летом, а телегу - зимой;
2 перен. последний период; последние деньки, последние дни; конец; ◆ bu gal dushmanning ~i keladi на этот раз врагу придёт конец; ◆ Axir yoshimiz ketyapti, umr bahorimiz oʻtib ~imiz yaqinlashib kelyapti (М. Исмоилий, «Фарѓона т. о.») Да ведь жизнь наша уходит, весна нашей жизни прошла, надвигается осень.

kuz