moʻljal

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

moʻl-jal

Etimologiyasi

MOʻLJAL 'oldindan chamalangan reja'. Bu yilgi m oʻ l j a l - gektaridan 45 i,yentnerdan. Bu ot qadimgi turkiy tildagi 'chamala—' maʼnosini anglatgan bolja- feʼlidan -l qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, II, 189); keyinchalik oʻzbek tilida soʻz boshlanishidagi b undoshi m undoshiga, a unlisi ä unlisiga almashgan: bolja— + l = boljal > moljal > moljäl. Bu soʻz oʻzbek tili shevalarida monjäl tarzida ham talaffuz qili— nadi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Oldindan koʻzlab, oʻylab qoʻyilgan ish, narsa; reja. ◆ Bu yilgimoʻljal — gektaridan 45 sentnerdan. shsh Ravshan-ning moʻljali — bir kecha tu nash, tong ot-may Zubayda bilan xayrlashadi. "Yoshlik" . Hozir ham havoning avzoyi buzildi-yu, moʻl-jaldagi ishini tugatolmay, diqqati oshdi. S. Karomatov, Oltin qum.

2 Chama, taxmin. Latofatning moʻlja-lida Shahob bugun komandirovkadan qaytgan boʻlishi kerak edi. L. Tojiyeva, Mehrim sizga, odamlar. ◆ Moʻljalimda Xalachga kechga yaqin kirib borsak ehtimol. Mirmuhsin, „Meʼmor“ .

3 Nishonga olingan yoki olinadigan narsa; nishon, qora. ◆ Moʻljalga urmoq. n ◆ Pulemyot ogʻzidan tinimsiz uchib borayotgan oʻqlar toʻppa-toʻgʻri moʻljalga borib tegar.. qalin shoxlarni sindirib oʻtardi. A. Rahmat, „El-lik bir bahodir“ .

Moʻljal qilmoq ayn. moʻljallamoq. ◆ Tosh-poʻlatov bu masalani ertadan qoldirmay uzil-kesil hal qilish va shu hafta ichida oʻqishni boshlab yuborishni moʻljal qilib qoʻydi. R. Fayziy, „Choʻlga bahor keldi“ . Moʻljalga olmoq 1) erishish, oʻziniki qilishni rejalashtirmoq, oʻylamoq. ◆ Moʻljalga olib, tayyorlab qoʻyilgan yer bor edi, qoʻldan ketdi. R. Fayziy, „Choʻlga bahor keldi“ . ◆ Menu arosatda qoldirish payidami-kan yo? Ijrokom raisligini moʻljalga ola-yotgan boʻlsa-chi?J. Abdullaxonov, Xonadon;

2) urish, otish qurolini moʻljalga toʻgʻri-lamoq (q. moʻljal 3). ◆ Qultoyning chap qoʻli bilan moʻljalga olib, boshi aralash bir zarb urishidan ham oʻzini yoʻqotmadi. A. Muxtor, „Boʻronlarda bordek halovat“ . ◆ To u qoʻltiq-tayoqqa suyanib, moʻljalga olguncha, oʻrdak uchib ketar, quyon iniga yetib boʻlardi. S. Ahmad, „Ufq“ .

Sinonimlari

Nishon

Antonimlari

МЎЛЖАЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

moʻljal
1 намётка, предварительный расчёт, план (какого-л.) действия; намеченная цель; ◆ ~ qilmoq или ◆  ~ olmoq намечать, планировать; ◆ har gektardan 45 sentner hosil olishni ~ qildik мы наметили собрать с каждого гектара по 45 центнеров урожая;◆ bu yil paxta hosili ~dagidan oshdi в этом году урожай хлопка превысил намеченный план; ◆ ~ boʻlib qolgan намеченный;
2 прицел; цель; ◆ ~ga olmoq взять на прицел, прицеливаться.