oʻlimtik

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

oʻ-lim-tik

Etimologiyasi

OʻLIMTIK ’oʻlim holatiga yetgan’, ’yaqin fursatda oʻlgan’. Quzgunlar oʻ l i m t i k hayvonlar bilan ozihlanadi. Bu sifat qadimgi turkiy tildagi ölüm otidan ’oʻxshatish, qiyos’ maʼnosini ifodalovchi -tük qoʻshimchasi bilan eski oʻzbek tilida yasalgan (ЭСТЯ, I, 527; КРС, 593); keyinchalik ikkinchi, uchinchi boʻgʻindagi ü unlisi i unlisiga almashgan, ö unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: ölüm + tük = ölümtük > ölimtik > olimtik.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Oʻlgan jonivor, oʻlik, oʻlaksa. ◆ Quzgʻun, qoraqush, tasqara kabi qush-lar oʻlimtik bilan oziqlanadi.

2 Oʻlar holatga yetgan; oʻlaksa. ◆ Bu oʻsha ab-jagʻi chiqqan jahongir. Bu oʻsha, oʻlimtik jodugar, ayyor. Uygʻun. ◆ Bu oʻlimtikni qayerdan topib keldingiz. Biz bergan zotli sigirning uchdan biriga ham toʻgʻri kelmaydi-ku. "Mushtum".

3 Zaif, kuchsiz. Chimmat orqasidan oʻlim-tik tovush eshitildi.. M. Ismoiliy, Far-gʻona t. o. Devordagi koʻkish tun chirogʻi oʻlim-tik nur sochadi.. Oʻ. Hoshimov, Bahor qayt-maydi.

4 koʻchma Ochkoʻz, qurumsoq. ◆ Oʻlimtik odam.

Antonimlari

ЎЛИМТИК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

oʻlimtik
1 падаль, труп; мертвечина;
2 зоол. стервятник;
3 перен. падкий, слишком жадный (до чего-л.).