ota

Oʻzbekcha (uz)

ota I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

o-ta

Etimologiyasi

OTA 'erkak kishi oʻz farzandiga nisbatan’. O t a-n i n g koʻngli — bolada, bolaning koʻngli — dalada (Maqol). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu soʻz ata tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, I, 200; ПДП, 361; Devon, I, 114; DS, 65); oʻzbek tilida bu soʻz boshlanishidagi a unlisi â unlisiga, oxiridagi a unlisi ä unlisiga almashgan: ata > âtä.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Farzandli, bola-chaqali er kishi (oʻz bolalariga nisbatan). ◆ Ota boʻlmay, ota qadrini bigmas. Maqol . mSiz ◆ otami-siz, nimasiz axir, oʻgʻlingizni tiyib olish sira esingizga keladimi ? A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Tojiddinning otasi ham kampiri-ning oʻlimidan keyin koʻp oʻtmay vafot etgan edi. S. Zunnunova, „Olov“ .

Ota kasb Ota shugʻullangan kasb (far-zandga nisbatan). ◆ Beshiksozlik Rahim akaga ota kasb. "Saodat" . ◆ Katta boʻlgach, hammollik menga ham ota kasb boʻlib qoladi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . Ota yurt (yoki makon) Ota tugʻilgan, oʻsib-ulgʻayib yashagan joy. ◆ Nusratbekning ota yurtida ilgari ham saratonda, ikki-uch yilda shunday bir shamol esib, palaklarni agʻdarib ketardi. S. Nurov, „Maysalarni ayoz urmaydi“ . ◆ Bir zumgina chayqalib oldi Ota makon — qirlarim, choʻllar. S. Sayyid . Otasi etn. Xotinning oʻz eriga murojaat etish shakli. Qayin ota (qaynota) Er-xotinning otalari (erga nisbatan xotinning otasi yoki xotinga nisbatan erning otasi). ◆ Saloʻtmay, hovliga Salimjonning qaynotasi savlat toʻkib kirib keldi. Gazetadan .

2 Yoshi katta kishilarga murojaat qi-lishda yoki ularni hurmatlash uchun ishlatiladi. Omaiap soʻzi — aqlning koʻzi. Maqol. ■■ ◆ Yunusali ota qayoqqa borishni bilmay, hardamxayol boʻlib turgandan keyin idora tarafga yoʻl oldi. S. Ahmad, „Ufq“ . ◆ Qoratoy Oʻrozni darrov Shokir otaga yubordi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

3 Oʻgʻil bolani erkalatish uchun ishlatiladi.

4 koʻchma Biror ish yoki harakatni boshlab bergan, unga asos solgan kishi haqida. ◆ Abdulla Qodiriy oʻzbek romanchiligining ota-sidir. Jukovskiy rus aviatsiyasining ota-sidir.

5 koʻchma Mehribon boshliq, rahnamo haqida. ◆ U [Mixail Markovich] kolxozchilarga ota boʻldi, gʻamxoʻrlik qildi, ish oʻrgatdi. Oydin, „Mardlik — mangulik“ .

6 El-yurtga boshchilik qiluvchi, yoshi yoki mansabi ulugʻ zot haqida ◆ [Yormat:] Tayyorlan, qizim, Senga yurt otasi, ellikboshimiz gapi-radilar. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Bor otangga, bor onangga Sansalorlikni ifodalash uchun ishlatiladi. Ota goʻri qozi-xonami? q. goʻr. Otangga rahmat Kimsadan mamnun ekanlikni ifodalovchi olqish iborasi. "Otang yaxshi, onang yaxshi" qilib Yalinib-yolvorib; olqab-maqtab.

ota II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

o-ta

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

ayn. orol.

Antonimlari

ОТА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

ota (koʻplik otalar)

• Inglizcha: father
• Osetincha: фидæ
• Turkcha: baba
• Yoqutcha: аҕа

Ruscha _ru

ota I
1 отец; ◆ tuqqan ota родной отец; ◆ oʻgay ota отчим; ◆ Jukovskiy - rus aviatsiyasining otasi Жуковский - отец русской авиации; ◆ otalar soʻzi (букв. слова отцов) пословицы, поговорки, крылатые слова; ◆ otasi разг. (букв. его отец; т. е. отец моего ребёнка) отец (так обращается женщина-мать к своему мужу); ◆ men uni "otang yaxshi, onang yaxshi" qilib bazoʻr koʻndirdim я с трудом уговорил его разными ласковыми словами; ◆ otangizga oʻrgatmang ирон. (букв. не учите своего отца) не учите меня, я сам знаю; ◆ otangga rahmat (букв. спасибо твоему отцу) браво, молодец, молодчина; ◆ ota meros наследство от отца (что-л. вещественное или укоренившиеся - привычки, навыки и т. д ); ◆ ota kasb профессия, унаследованная от отца; ◆ ota-ona (букв. отец и мать) родители; ◆ ota-onalar majlisi родительское собрание (в школе); ◆ ota-bobo (lar) предки;
2 прибавляется к имени пожилых мужчин при почтительном обращении к ним или упоминании о них, напр.: ◆ Nazaraliota Назарали-ата; ◆ Yusufota Юсуф-ата;
3 отец, папаша (при вежливом обращении к пожилому мужчине).

ota II
уст. = orol.