otar

Oʻzbekcha (uz)

Etimologiyasi

OTAR ’yaylovda boqiladigan qoʻylarning yirik toʻdasi’. Bizning o t a r d a ikkitadan qoʻzi beradi— gan sovlihlar koʻp. Qadimgi turkiy tilda yordan oʻzi koʻkarib chiqib, chorvaga yemish boʻladigan bir yillik yashil oʻsimlik’ maʼnosini anglatgan ot otiga -a qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan ota- feʼli mavjud boʻlgan va ’oʻt ye—’ maʼnosini anglatgan (keyinchalik bu feʼl is-teʼmoldan chiqqan), shu feʼlga -r qoʻshimchasini qoʻshib otar sifatdoshi hosil qilingan (ЭСТЯ, I, 488), bu si — fatdosh asli 'oʻtlaydigan’ maʼnosini anglatgan, keyin — chalik otlashib, ’oʻtloq’, ’yaylov’ maʼnosini, soʻngra ’oʻt-lovchi hayvonlar’ maʼnosini anglata boshlagan; oʻzbek talida o unlisi â unlisiga, a unlisi ä unlisiga al— mashgan: (ot + a = ota-) + r = otar > âtär (Asli bu soʻzni otär, yaʼni oʻtar tarzida yozish toʻgʻri). Bu soʻzni ot oti — dan —gʻa qoʻshimchasi bilan yasalgan feʼlga -r qoʻshim— chasini qoʻshib yasalgan ot deb ham talqin etish mumkin; keyinchalik oʻzbek tilida gʻ undoshi talaffuz qilinmay qoʻygan: (ot + gʻa = otgʻa-) + r = otgʻar > otar > otär.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

otar I
1 прич. от ◆  otmoq; tong otar chogʻi рассвет, время рассвета; на рассвете; ◆ olti otar minomyot шестиствольный миномёт;
2 сущ. разг. большой пир, пиршество (по поводу свадьбы, обрезания и др.); ◆ otar puli деньги, которыми одаряют на пиршестве певцов, танцоров.

otar II
с.-х. отара; Roʻzi bobo butun otarga bir oʻzi qarab, choʻponlarni pichan oʻrib, yigʻishga solgan (О. Ќўчќорбеков, «Чўпон Рўзи Бахши») Рузы-бобо отправил чабанов на уборку сена, а сам один присматривал за отарой.