qadd

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qadd

Etimologiyasi

\a. 15 — bel, qomat; oʻlcham, miq-dor; oʻlchov

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Boʻy-bast, gavda bichimi; qo-mat, sumbat. ◆ Qaddi kelishgan odam. Qaddi bukilgan chol. v ◆ Gʻulomjon.. chiroyli qaddi-ni bukib, onasi ustiga engashdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ Soqolining oqligiga qaramasdan, uning qaddida keksalik aloma-ti sezilmas edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Olimov.. qaddi barvasta, semizgina kishi edi. H. Nazir, „Soʻnggi chaqmoqlar“ .

2 Tananing oyoqlardan yuqori qismi, gavda. ◆ Kostyum hali boʻyiga nisbatan ingich-ka boʻlgan qaddiga kenglik qildi, koʻkragi bir oz xalta boʻlib, yoqasi koʻchib turibdi.

P. Qodirov, Uch ildiz. ◆ Bek qaddini yostiq ustidan koʻtarib, Komilga jilmayib qa-radi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ .

3 Kishi va narsalarning boʻyi, baland-ligi. ◆ Oʻn kunlik mehnat orqasida har to-moni besh gazli va qaddi uch yarim gazli bir hujra hosil boʻladi. A. Qodiriy, „Obid ket-mon“ . ◆ Endi u ozdi, soqollari oʻsdi, yuzi qoray-di.. qaddi choʻzildi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ Xirmonlar qaddini koʻkdan oshiring.. Gʻ. Gʻulom .

Qad koʻtarmoq 1) boʻy choʻzmoq, oʻsmoq. Rayhonlar qad koʻtarib, hid sochdi.. A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqlari. Murotalining hovlisida qad koʻtargan oʻrik butun qish-loqda mavjud boʻlgan daraxtlarning eng kattasi va chiroylisi edi. Sh. Rashidov, Boʻrondan kuchli; 2) tiklanmoq, qurilmoq. Klub devorlari kun emas, soat sayin qad koʻtara bordi. "Mushtum". Uch hafta ichida gʻishtin sardoba yerdan ikki-uch gaz qad koʻ-tarib, uzoq-uzoqlardan koʻzga tashlanadigan boʻlib qoldi. Mirmuhsin, Meʼmor. Har yer-har yerda.. kabob, somsa, palov pshiiradigan oshxonalar tezda qad koʻtarib, ishga tushdi. J. Sharipov, Xorazm. Qad rostlamoq aim. qaddini rostlamoq 2. Binokor qadami yetgan joy tez obod boʻladi, ulkan zavod-fabrika-lar qad rostlaydi. Gazetadan. Qaddi raso 1) q. raso. ◆ Qaddi raso yigit; 2) tik oʻsgan, „adil“ . ◆ Qaddi raso teraklar. Qaddini koʻtar-moq ayn. qaddini rostlamoq. ◆ Supada yonbosh-lab yotgan yigit qaddini koʻtarib, atrofga qaradi. m ◆ -Qaddini koʻtarguncha, zavodchi boylardan soliq olinmasin, — dedi.. Yolmon-boy. J. Sharipov, Xorazm. Qaddini rost-lamoq 1) qaddini tik, meʼyoriy holatga olmoq. ◆ Qurbon ota engashib, samovarning ostiga sim tiqayotgan edi, qaddini rost-lab, Sidiqjonga qaradi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ ..pullarni koʻrpachaga uzala tushib, huzur qilib xayolan sanab yotgan Poshsha xola Laʼshga koʻzi tushdi-da, qaddini rostladi. D. Nuriy, Osmon ustuni; 2) koʻchma oʻzini tutib olmoq. ◆ Garchi qaddini rospiab olgan boʻlsa ham, hali yosh, yomgʻirda qolgan gʻoʻzalar Muhiddinning koʻz oʻngidan oʻtardi. R. Fayziy, „Choʻlga bahor keldi; 3) ish, ahvol-sharoitni yaxshilamoq, durust holga kel-tirmoq“ . ◆ Shahar bozorida otasi bergan pul-ni sarmoya qilib, doʻkon ochgan Toji savdo-sotiqni avj oldirib, qaddini rostlay boshladi. Mirmuhsin, „Meʼmor“ .

Antonimlari

ҚАДД. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.