qisqa

YaMMT

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qis-qa

Etimologiyasi

QISQA 'uzunligi meʼyordan oz\ 'kalta'. Zaynab q i s h a boʻy, goʻshtdor va oq tanli edi /Abdulla Qodiriy). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu sifat 'kalta qil-' maʼnosini anglatgan qïs- feʼlidan (ДС, 447 : qïs- II) -qa qoʻshimchasi bilan yasalgan (ДС, 448); keyinchalik oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan : qïs- + qa = qïsqa > qisqä. DSda aks etti — rilishiga qaraganda bu sifat qadimgi turkiy tilda asosan qïsgʻa shaklida ishlatilgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Boʻylama oʻlchami, uzunligi un-cha katta boʻlmagan; kalta. ◆ Qisqa yogʻoch. Qisqa yubka. Qisqa yoʻl. Qisqa sochli ayol. Boʻyi qisqa odam. Boʻyni qisqa ot. Qisqa metrajli filsh. Yogʻochni uzun, temirni qisqa kes. Ma-qol . ◆ shya Ikki yoʻlovchining qisqa soyalari katta-kichik tosh, turli dasht oʻsimliklari ustidan egilib borar edi. A. Qahhor, „Maston“ . ◆ Salimboyvachcha esa, katta yoʻlga qaraganda ancha qisqa, yolgʻizoyoq yoʻldan oʻz bogʻiga ketdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ ..xushbichim burun tagida burovga kelmagan qunduz miyiq, iyak-ni juda ham chiroyli oʻrab olgan qora qisqa soqol. M. Ismoiliy, „Fargʻonat“ . o.

2 Davomliligi kichik, uzun emas; ixcham. ◆ Qisqa jumla. Qisqa axborot. n ◆ Umar Hay-yomning qisqa, lekin sermazmun baytlariga singdirilgan hayot falsafasi buyuk, hayot va dunyodayin bepoyon. Gazetadan . ◆ Oʻqituvchi qisqa ifodada koʻp fikr ayta bilish maho-ratiga ega boʻlmogʻi lozim. R. Usmonov, „Odob-noma“ . ◆ Yonimda xayol surib oʻtirgan bek: -Bor-ganda bilasiz, doMjia, — deb qisqagina javob qilib qoʻya qoldi. H. Tulom, „Mashʼal“ .

Qisqa qilmoq Choʻzmaslik (ran, soʻz ha-qida). - Qiyomxoningiz qachon kelaman, dedi? — ◆ deb soʻradi mol doʻxtiri qisqa qilib. N. Aminov, „Qahqaha“ .

3 Davomiyligi uzun boʻlmagan (vaqt haqida); zid. uzun. ◆ Qisqa muddat. shsh Yoz kechasi qisqa. Yoʻlchi bir chimdim uxlab.. koʻzi-ni ocharkan, tong otgan edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Endigi muhim vazifa — oʻrim-yigʻimni gʻoyat qisqa fursatda uyushqoqlik bilan oʻtkazishdan iborat. Gazetadan .

Aqli qisqa Meʼyorida fikr-mulohaza qila olmaydigan. ◆ Tili uzunning aqli qisqa. Maqol . ◆ yash -Sochi uzun, aqli qisqa, — deb xotinini yana jerkigandan keyin Sodiq davom etdi.. S. Ayniy, „Qullar“ . Gapning qisqasi Gapning loʻndasi, loʻnda qilib aytganda. ◆ Gapning qisqasini ayting. P. Tursun, „Oʻqi-tuvchi“ . ◆ Gapning qisqasi.. ancha sarson boʻldik. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . Tili qisqa ayn. tili qisiq q. til. Qisqa oʻylamoq Yetarli darajada fikr-mulohaza qilmaslik, yuza-ki fikr qilmoq. ◆ Yoshlikdan, qisqa oʻylagan-likdan u bechoralarni ancha tashvishga sol-dingiz. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Qisqa-roq oʻylaysiz, Otabek! A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Qoʻli qisqa q. qoʻl 10.

Antonimlari

ҚИСҚА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Sifat

qisqa

• Inglizcha: short, brief

Ruscha _ru

qisqa
короткий; краткий; сокращённый; сжатый; // коротко; краткой, сокращённо; сжато; ◆ qisqa soch короткие волосы; ◆ qisqa gap короткий разговор; ◆ qisqa yoʻl короткая дорога; краткий путь; ◆ qisqa kun короткий день; ◆ qisqa metrajli короткометражный; ◆ qisqa muddat короткий срок; ◆ qisqa muddat ichida в течение короткого времени; за небольшой промежуток времени; в сжатые сроки; ◆ qisqa muddatli краткосрочный; ◆ qisqa muddatli kurslar краткосрочные курсы; ◆ qisqa toʻlqinli радио коротковолновый; ◆ soʻzni qisqa qilmoq сказать кратко; сказать, как отрезать; ◆ qisqa oʻylamoq представлять себе лёгким (что-л.); легко относиться; не продумывать; проявлять легкомыслие; ◆ aqli qisqa скудоумный, слабоумный; ◆ qoʻli qisqa прям. и перен. у него руки коротки; ◆ qisqasi или soʻzning (или gapning) ◆ qisqasi короче говоря, одним словом, короче, словом; ◆ arqonning uzuni, gapning qisqasi yaxshi погов. верёвка хороша длинная, а разговор короткий; ◆ temirni qisqa, yogʻochni uzun qes погов. отрезай железо коротко, а дерево длинно (т. е. железо можно растянуть, накалив его, а дерево растянуть, нельзя); ◆ pishgan ovqatning umri qisqa погов. у приготовленной пищи жизнь коротка.