Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ras-vo

Aytilishi

Etimologiyasi

RASVO Bu sifat ПРСda [rosva] shaklida (245), ТжРСda rasvo shaklida (321) keltirilgan; oʻzbek tiliga tojik tilidagi shakli olingan; 'yaramas', 'badaxlok' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, I, 615). Bu sifat bilan tojik tilida tuzilgan rasvoi olam izofa birikmasi oʻzbek tilida ham ishlatilib, 'rasvoligi hammaga oshkor' maʼnosini anglatadi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

fors. – sharmanda, badnom boʻlgan, uyatga, isnodga qolgan;

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Nojoʻya xatti-harakati, yurishturishi bilan el nazaridan qolgan; yaramas, razil. ◆ Rasvo odam. ◆ Tavba, — dedi u oʻziga-oʻzi, — yarim soat ichida ikki rasvo odam bilan uchrashsam-a. Hayotida hech mahal bunchalik yaramas tasodifga yoʻliqmagan edi. Mirmuhsin, „Umid.“

2 Juda ham yomon, tanqiddan tuban. ◆ Rasvo gap.

3 Juda ham yomon, yaramas; nokas. ◆ Uning xunukligi ustiga ikki dunyosi ham rasvo — hasadchi edi. Mirmuhsin. ◆ Bojasi rasvo ekanini bilardim. Shukrullo, „Saylanma.“ ◆ Jaydari gʻoʻzaday mijgʻov, rasvo ekinni dehqon bolasi bilmasa kerak. Gʻ. Gʻulom, „Aliqulning qarzi.“

4 Izdan chiqib ketgan, yomon ahvolga tushib qolgan; yomon, pachava. ◆ [Oʻrmon Dadavoyga:] Qayerdaki intizom mahkam, u yerda ish yirik. Qayerdaki intizom buzildi, u yerda ish rasvo. Uygʻun, „Navbahor.“ ◆ Ishni rasvo qildiku Padar lanʼat Toshbaqa. "Yoshlik".

5 Buzuq, badaxloq.

Rasvo boʻlmoq yoki rasvosi chiqmoq 1) el nazaridan qolmoq, el nazarida sharmandai sharmisor boʻlmoq. ◆ Ana shunday qilib esdan ham ajrarsiz.. el ichida kulgiga ham qolursiz, rasvo ham boʻlursiz! A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar.“ 2) ishdan chiqmoq; buzilmoq. ◆ Poy sachrab, kiyimi rasvo boʻldi. Yap-yangi jinsi shim ham rasvo boʻldi. "Sharq yulduzi". ; 3) pachava boʻlmoq, buzilmoq. ◆ -Basharti xat dushman qoʻliga tushguday boʻlsami, ishimiz rasvo boʻladi, - dedi unga komandir vazifani tushuntirar ekan. A. Rahmat, „Varrakchi chol“ ; 4) buzilmoq, yomon yoʻlga kirmoq.

Rasvo qilmoq yoki rasvosini chiqarmoq 1) sharmandai sharmisor qilmoq. ◆ -Lozimidan boʻlak hamma yogʻini yechirib, rasvo qilib chiqarishibdi, — dedi Hoji xola. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .; 2) kirdikorlarni ochib tashlamoq. ◆ -Haromi meni toza rasvo qilganga oʻxshaydi, — dedi oʻzicha [Hoji]. A. Qahhor, „Yillar.“ ◆ Rasvomizni chiqarishibdi, — dedi Saidvaqqos entikib [Obidxoʻjaga]. Soʻng choʻntagidan gazeta chiqardi. — Felyeton qilishibdi. X. Toʻxtaboyev, „Felyetondan soʻng“ ; 3) iflos qilmoq, yomon ahvolga keltirmoq. ◆ Ona! — Xolisa oʻgirilib qaradi, katta xona polida mushukchasiga sut boʻktirilgan nonni yedirolmay oʻtirgan oʻgʻilchasiga koʻzi tushdi: -Hoy, polni rasvo qilibsan-ku! S. Nurov, „Narvoy.“ ◆ -Voy-boʻ, hovlini rasvo qilibsizlar-ku, — deydi Fotima opa togʻora izlarini koʻrib. R. Fayziy, „Sen yetim emassan“ ; 4) izdan chiqarmoq, buzmoq, pachava qilmoq. ◆ Shukur Karimovich gʻoʻdayib turgan Salimxon Obidiyga xoʻmraydi: -Domla, rasvo qildingiz! — deb poʻngʻilla-di. Mirmuhsin, „Umid.“ ◆ -Oʻsha felyeton hamma ishni rasvo qilib tashladi. Matbuotda eʼlon qilindimi — tamom. Gʻisht qolipdan koʻchdi. N. Aminov, „Qahqaha.“ ; 5) buzmoq, yomon yoʻlga solmoq. ◆ Qizlarni ham rasvo qilyapsiz. S. Zunnunova, „Olov.“ ◆ -Bolalar meni yaxshi koʻrsin, deb ularni rasvo qilyapsiz, oʻrtoq Sultonova [dedi Baratov]. S. Zunnunova, „Yangi direktor.“ ◆ Chakki qiladi Shoqosim aka. Nasha bir kupi uni rasvo qiladi. Oybek, „Tanlangan asarlar.“

Rasvoi olam (yoki jahon) boʻlmoq; Hammaning oldida sharmandai sharmisor boʻlmoq, obroʻsi toʻkilmoq. ◆ Zamondin zamon oʻtib, ularning dilida yaxshilik, muruvvat, hamiyat, insofu adolat chirogʻi yonarmikin yoxud to qiyomat qadar shunday bad-baxtlik botqogʻida rasvoi olam boʻlib qolarmikinlar? S. Siyoyev, „Yorugʻlik.“ ◆ Bularni oʻylaganda, Tojiboyning ichini qorongʻi bosib, koʻz oldi tinib ketdi. Yoʻq, kimsan — Tojiboy oqsoqol bunday rasvoi jahon boʻlish uchun tugʻilgan emas. P. Tursun, „Oʻqituvchi.“

Sinonimlari

Antonimlari

РАСВО. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

rasvo
1 опозоренный, обесчещенный, посрамленный; оскандалившийся; ◆ rasvo boʻldi или ◆ rasvosi chiqdi 1) он опозорился; он осрамился; 2) он испортился; он обезображен; ◆ ish rasvo boʻldi или ◆ ishning rasvosi chiqdi 1) дело испорчено; 2) дела ухудшились; ◆ rasvo qilmoq или ◆ rasvosini chiqarmoq 1) опозорить, обесчестить; осрамить; 2) обезобразить; испортить; 3) запакостить; изгадить; ◆ ishning rasvosini chiqaribsan ты испортил дело;
2 плохой, скверный; ◆ qayerda intizom buzilsa, u yerda ish rasvo где нарушена дисциплина, там и дела плохи;
3 гнусный; скверный, гадкий, мерзкий;
4 беспутный, распутный; пошлый; ◆

rasvoi olam (или ◆ rasvoi jahon ) boʻlmoq опозориться перед всем миром, низко пасть в глазах целого мира.

rasvo