Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sar-qit

Aytilishi

Etimologiyasi

SARQIT ' qoldiq' (odatda ovqat). Oʻzi toʻyma— ganning s a r q i t i horin ogʻritadi (Maqol). Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi 'tomchila—' maʼnosini anglatgan sarq- feʼlidan (Devon, III, 427) eski oʻzbek tilida —(ï)t qoʻnshmchasi bilan yasalgan, keyinchalik a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: sarq— + ït = sarqït > särqit.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Birovdan qolgan taom, kol-dik ovkat. ◆ Oʻzi toʻymaganning sarqiti qorin ogʻritadi. Maqol . n ◆ Farzandim bor edi, deb bir marta yoʻqlamadi. Bittayu bitta bola-si odamlarning sarqiti bilan yashayotgan-ligiga nomus qilmadi. S. Ahmad, „Oydin ke-chalar“ . ◆ Zokir qoʻlidagi qadahni taq etkazib stolga qoʻydi. Qadah tarelkaga urilib, chil-chil sindi, shisha siniqlari ovqat sarqit-lariga aralashib ketdi, dasturxon hoʻl boʻldi. P. Qodirov, „Uch ildiz“ .

2 koʻchma Oʻtmishdan meros boʻlib kela-yotgan, baʼzan zamona ruhiga toʻgʻri kelmay-digan odat, rasm-rusum, tartib va sh. k. ◆ Eskizik sarqitlari. shsh Shahar fuqarosi hayo-tidagi eskilik sarqitlarini tugatish, dilsiyoxrgik, asabbuzarlikni olib tashlash — bu oson ish emas. X. Toʻxtaboyev, „Shirin qo-vunlar mamlakati“ . ◆ Hayotning qanchalar izdan chiqib ketishiga sabab boʻladigan sarqit odat — giyohvandlikka laʼnatlar oʻqiylik! Gazetadan .

Sinonimlari

Antonimlari

САРҚИТ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

sarqit
1 остатки (пищи), объедки; ◆ sarqit ovqat остатки пищи; объедки; ◆ oʻzi toʻymaganning sarqiti qorin ogʻritadi посл. объедки ненасытного (жадного) причиняют боль желудку (т. е. от скупого нечего ждать);
2 перен. пережиток; ◆ kapitalizm sarqitlari пережитки капитализма.

sarqit