shishmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

shish-moq

Etimologiyasi

SHISH— ' biror taʼsir tufayli boʻrtib chiq—', ' shish hosil qil-¹. U har tosh koʻtarganda bilagidagi tomirlari barmohday—barmohday boʻlib sh i sh i b ch i h a d i (Sayid Ahmad). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl asli shïsh— tarzida talaffuz qilingan(ДС, 524: shïsh- ' puxnut', 'opu-xat', 'vzduvatsya'); oʻzbek tilida ï unlisining qat-tiqlik belgisi yoʻqolgan: shïsh— > shish—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Organizmda yoki uning biror qismida tashqi taʼsir yoki kasallik tufayli shish hosil boʻlmoq. ◆ Uning oyogʻi shishib ketibdi. m Koʻp yigʻlaganlikdan [◆ Kumushning\ koʻzlari qizargan, qovoqlari shishgan, yuzlari boʻrtgan edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Chol qoʻylar shishib oʻlgan oʻsha baxtsiz hodisadan beri oʻgʻliga bunchalik shirin gapirmagan edi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

2 Boʻrtib kattalashmoq; boʻrtmoq. U ◆ har tosh koʻtarganda, bilagidagi, boʻyinlaridagi tomirlari barmoqdek-barmoqdek boʻlib shishib chiqadi. S. Ahmad, „Ioʻlda“ .

3 Havo, gaz va sh.k. bilan toʻlib ken-gaymoq, qappaymoq. ◆ Bola qancha puflasa ham, pufak shishmadi. yash Nusratbek katta uy-ning bir tavaqa derazasini balkonga qara-tib ochib qoʻydi. Toʻrpardalar shishib, uyga iliq shabada kirdi. S. Nurov, „Maysalarni ayoz urmaydi“ .

4 koʻchma s.t. Semirmoq, semirib ketmoq, toʻlishmoq. ◆ -Men shishib ketsam, sen sim-yogʻochdek qolibsan! — dedi Xoʻjaqul va qiy-qirib kuldi. O. Yoqubov, „Tilla uzuk“ .

5 koʻchma Gʻururlangan, dimogʻi koʻtaril-gan holatda boʻlmoq. ◆ Matjon bobo, shishmang, koʻpirmang, Sizni koʻkka olib chiqdi bang. E. Rahim, „Yangi qadam“ . ◆ Bunaqa qulayliklarga u ilgari ham osonlikcha erishardi.. tugʻma talantim bor, deb koʻkragiga urib qoʻyardi. Hozir esa talantga shishadigan xonasi emas. "Yoshlik" .

Boshi (yoki miyasi, kallasi) shishmoq

Nima qilarini bilmay hayron holatda boʻlmoq; boshi qotmoq. ◆ Eshitdim, lekin nima chora qilasiz? Shu kunda hammaning boshi shishgan. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Doyacha kim.. nechta erkak va nechta xotin aytila-dir va kimlar ? — mana shuningdek masalalar bilan Oʻzbek oyimning miyasi juda shishgan edi. A. Qodiriy, „Oʻttan kunlar“ . Dimogʻi shish-moq Juda ham kekkayib ketmoq, hech kimni nazar-pisand qilmaydigan boʻlmoq. ◆ Juda dimogʻingiz shishib ketuvdi, bundan buyon qadamingizni bilib bosadigan boʻlasiz. O. Yokubov, „Bir felyeton qissasi“ . Oʻpkasi shish-mod 1) qattiq yugurish va b. sababli nafas olishi ogʻirlashmoq, oʻpkasi tiqilmoq. ◆ Rozi k,.. oʻrnidan turdi-da, yugurganicha ketdi. Saldan keyin oʻpkasi shishdi, oyogʻida darmon qolmadi. S. Anorboyev, „Oqsoy; 2) yigʻlar da-rajada alam qilmoq, oʻpkasi toʻlmoq“ . ◆ Devo-naning oʻpkasi shishib ketdi. Ermakchilar uning yuragiga galma-gal oʻt yoqar edilar. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

</a>ss5 <?a.

Antonimlari

ШИШМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

shishmoq
1 пухнуть, опухать, распухать; отекать; заплыть; вздуваться, раздуваться, вспучиться; uning yuzi shishibdi у него щека опухла, щёку разнесло;
2 надуваться (наполняться газом, воздухом; напрячься, натянуться от ветра);
3 перен. разжиреть, растолстеть;
4 перен. разбогатеть; * miyam (или kallam) shishib ketdi у меня вспухла голова, у меня ум за разум заходит; dimogʻi shishibdi он зазнался, задрал нос.