sumbat

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sum-bat

Etimologiyasi

SUMBAT 'kelishgan tashqi koʻrinish', 'qad-qo-mat'. Urtamiyon, nozikkina s u m b a t i, Ishda fildan ziyod huvvati (Yamin Qurbon). Bu ot asli sïm-bat tarzida talaffuz qilingan; oʻzbek tilida ï unlisi u unlisiga, a unlisi ä unlisiga almashgan: sïmbat > sumbat. КРСning 679- betida keltirilgan sïmbat (stroynost’, ’statnost’), sïmpay- (’bït stroynïm, statnïm’) soʻzlaridan koʻrinib turibdiki, soʻz oxiridagi t - ot yasovchi qoʻshimcha; bu ot yasovchi qoʻshilgan qism feʼl ekaniga shubqa yoʻq, lekin bunday feʼl manbalarda qaid etilmagan; asli bu soʻz 'chiroyli koʻrinishga ega bul-' maʼnosini anglatgan boʻlsa kerak. Shu nuqtayi nazarni davom etgirsak, sïmba- feʼli asli turkiy tildagi ' qomat' maʼnosini anglatgan sïn otidan (Devon, III,^ 152) -ba qoʻshimchasi bilan yasalgan boʻlib chiqadi; keyinchalik b undoshi taʼsirida n undoshi m undoshiga almashgan boʻladi (sïn + ba = sïnba-) + t -sïnbat > sïmbat > sumbat. Koʻrinadiki, bu soʻzni OʻTILga sunbat shaklida emas, sinbat shaklida kiritish toʻgʻri.DSning 107-, 503- betlarida keltirilgan bod sïn misoli boshqacha fikr yuritishga ham asos boʻladi: qadimgi turkiy tilda ’qad-qomat’ maʼnosini anglatgan bu ikki soʻz birgalikda juft soʻz sifatida ishlatilgan, keyinchalik bu soʻzlar oʻrin almashtirilgan, oxiri d undoshi t undoshiga, ikkinchi boʻgʻindagi o unlisi a un — lisiga, oʻzbek tilida bu a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: bod sga > sïn bod > sïnbod > sïnbot > sïnbat > sinbät.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Tashqi koʻrinish; qad-qomat. ◆ Sumbati kelishgan yigit. shsh Darhaqiqat, qiz toʻlishgan — ◆ qargʻashoyi keng koʻylagi ham uning yetilgan sumbatini koʻzdan yashirolmas edi. Sh. Xolmirzayev, „Ogʻir tosh koʻchsa“ . Sum-bating kelishgan, ey barno yigit, Hormang, xaridorim, qaydin boʻlasiz? "Tohir va Zuhra".

Antonimlari

СУМБАТ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

sumbat
вид, внешность, внешний вид; стан, фигура;◆ soxt-sumbat см. soxt.