supurgi

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

su-pur-gi

Etimologiyasi

SUPURGI ¹ supurush uchun xizmat qiladigan roʻzgʻor buyumi'. Rahmatjon otasi bogʻlagan chiroyli burgan s u p u r g i b i l a n yerni bir zumda tozaladi (Mirzakalon Ismoiliy). Qadimgi turkiy tilda ham ngunday maʼnoni anglatgan bu ot asli soʻbür— feʼlidan —goʻ qoʻshimchasi bilan yasalgan (Devon, I, 452); keyinchalik b undoshi p undoshiga, oʻzbek tilida oxirgi ochiq boʻgʻindagi ü unlisi i unlisiga almashgan, ü unlilari — ning yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: süboʻr + goʻ = sübürgoʻ > süpürgü > süpürgi > supurgi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Supurish-sidirish, toza-lash uchun burgan, shuvoq, makkasupurgi va sh.k. dan dastalab bogʻlab yasaladigan roʻzgʻor buyumi. ◆ Shuvoq supurgi. Choʻltoq supurgi. sht U taxmondagi, shiftlardagi islarni supurgi bilan olib, polni ikki qayta yuvdi. Mirmuhsin, „Umid“ . ◆ Yangi supurgini ishlatishdan oldin sovunli qaynoq suvda hoʻllab olsangiz, koʻpga chidaydi. "Saodat" .

Xotin (yoki xotinak) supurgi Bandi qis-qa, odatda uy supuriladigan supurgi. Erkak supurgi Bandi uzun supurgi. ◆ Chol gʻira-shirada uydan chiqardi. Qoʻlida ketmon so-pidek uzun sopli erkak supurgi, chelak. U. Umarbekov, „Dutor“ . Qorovul supurgi Uzun yogʻoch dastali katta supurgi.

2 bot. Choʻl, qirda oʻsadigan sershox, urugʻi zaharli bir yillik oʻsimlik.

3 ayn. makkasupurgi.

Supurgi puli tar. Eski maktablarda bolalardan ularni oʻqitganlik uchun oli-nadigan solikdarning bir turi. Yumshoq (yoki muloyim) supurgi Muomalasi yumshoq, muloyim, ammo oʻzi qattiq yoki quv odam haqida. ◆ [Alijon] Uchrashganda shunday muloyim supurgi boʻlib ketadiki, uncha-muncha odam laq etib uchib, bundan yaxshi yigit boʻlmasa kerak, deb oʻylaydi. H. Nuʼmon, „Fasllar“ . Qoʻli kosov, sochi supurgi Hamma uy-roʻzgʻor ishlarini va b. ogʻir yumushlar, topshi-rikdarni xizmatkordek bajaruvchi odam haqida. ◆ Sizni deb qoʻlim kosov, sochim supurgi boʻlsa-yu, hali sizdan kelgan gap shumi? A. Muhiddin, „Davlat qoralovchisi“ .

Antonimlari

СУПУРГИ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

supurgi
1 веник; ◆ qorovul supurgi (букв. веник сторожа) метла; ◆ erkak supurgi метла (с длинной ручкой); ◆ xotin supurgi веник (для комнат);
2 бот. сорго;
3 бот. кохия веничная; kelin (или oyim, xotinak) ◆ supurgi диартрон.