tebranmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

teb-ran-moq

Etimologiyasi

TEBRAN- 'qimirla-¹, 'chayqal-'. Shiftga osigʻ-lih belanchak bir tekis tebranarkan, tokchadagi chiroh hovli yuziga uzun—uzun soya tashlab oʻtardi (Sayid Ahmad). Bu soʻz qadimgi turkiy tilda ' harakatga kel-', ' qimirla-' maʼnosini anglatgan teb-rä— feʼlining (Devon, III, 292; DS, 546) ’oʻzlik’ maʼno — sini ifodalovchi -n qoʻshimchasini olgan shakliga teng (Devon, II, 279). Oʻzbek tilida mustaqil ishlatilmaydigan tebrä- feʼli asli teb taqlid soʻzining —(i)r qoʻshimcha-sini olib kengaygan shaklidan —M qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, III, 113); keyinchalik ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan: (teb + ir = tebir) + ä = tebirä— > tebrä—. Tebrän—, tebrät— soʻzlari ana shu tebrä- feʼlidan —n, —t qoʻshimchalari bilan hosil qilingan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Goh u tomonga, goh bu tomonga bir tekis harakat qilmoq; chayqal-moq. ◆ Soat kapgiri bir tekis tebranmoqda. Salmoqdor boshoqlar shamolda mayin teb-ranadi. shi Shiftga osigʻliq belanchak bir tekis tebranarkan, tokchadagi chiroq nurida hovli yuziga uzun-uzun soya tashlab oʻtardi. S. Ahmad, „Hukm“ . ◆ Kuy boshlanib, raqqosa oʻyinga tushishi bilan, atrof jimjit boʻlib qola-di. Hamma oʻtirgan joyida tebranardi. T. Obidov, „Yusufjon qiziq“ .

2 Umuman qimirlamoq, silkinmoq. ◆ Shu vaqt yana bir qarmoq yogʻochi tebranib qoldi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ .

3 Notekis harakat qilmoq, u yokdan bu yoqqa chayqalib yurmoq, lapanglamoq. Mashina sharshara koʻprigidan oʻtib, katta shagʻal yoʻlga tushgach, oʻnqir-choʻnqir joylarda teb-rana boshladi. I. Rahim, Ixlos.

4 Joyidan qoʻzgʻalmoq, qimirlab qoʻymoq; jilmoq. ◆ Oʻtirganlar bir tebranibolishdi. S. Ahmad, „Hukm“ . ◆ ..boyvachcha xotinining ikki qulogʻiga chang soldi. Shahzodaxon joyidan tebranmadi. K. Yashin, „Hamza“ .

5 koʻchma Joyidan boʻshab, puturdan ke-tib, qimirlaydigan, liqillaydigan boʻlmoq, omonat boʻlib qolmoq. ◆ Oq podshoning taxti tebrana boimadi. shsh Shahri vayron boʻlsa, sulton tebranar. "Murodxon" .

6 koʻchma Amal-taqal bilan yurib, oʻtib turmoq (roʻzgʻor, hayot va sh.k. haqida). ◆ -Bo-zorlar yaxshimi? -Bir navi.. harchi tiriklik tebranib turadi, uka! A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . ◆ Qiiioq kattakon boʻlgani uchun, bu ish ham yomon boʻlmadi, roʻzgʻorimiz tebranib turdi. A. Qahhor, „Oʻtmishdan ertaklar“ .

Antonimlari

ТЕБРАНМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

tebranmoq
1 двигаться (с места), трогаться;
2 качаться, колыхаться, шевелиться; колебаться; ◆ shamolda daraxtlar tebranmoqda деревья качаются на ветру; shabadada poyonsiz boʻgʻdoyzor tebranadi от ветра колышется бесконечное пшеничное поле; Jiydalarning egilgan novdalari vazmin tebranadi (Ойбек, «О. в. шабадалар») Тяжело качаются согнувшиеся ветви джиды;
3 перен. колебаться, шататься; podshoning taxti tebrana boshladi царский трон заколебался; tepsa tebranmas (odam) см. tepsa-tebranmas.