tepmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

tep-moq

Etimologiyasi

_ TEP— ' oyoq bilan zarb ber—'. Itni hopmas deb boʻlmas, otni t ye p m a s deb boʻlmas (Maqol). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu Feʼl dastlab tip- (ПДП, 430) tarzida talaffuz qilingan; keyinroq i unlisi ye unlisiga almashgan (Devon, II, 9; DS, 552): tip— > tep—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Oyoq bilan zarb bermoq. ◆ Kop-tok tepmoq. Eshikni tepib ochmoq. Itni qopmas deb bulmas, otni tepmas deb boʻlmas. Maqol . n U Soli sovuq

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ shoshib-pishib, Azim boyvachchaning koʻkragidan itarib edi, Azim uning kindigiga oʻxshatib tepdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ Polvon uni bir tepib, yerga agʻnatdi-yu, boʻgʻzidan bosib tura-verdi. S. Siyoyev, „Avaz“ .

2 Oyoq bosib, tepkilab biror ish qil-moq. ◆ Tom tepmoq. Loy tepib pishitmoq. n ◆ Kechalari shinni uchun uzum tepadilar, kundu-zi ularni aravalab shaharga tashiydilar. Oydin, „Yamoqchi koʻchdi“ . ◆ Loy tepish, loy qo-rish ishlari qilinmaydi. "Mushtum" .

3 Oʻq uzish yoki boshqa bir ish paytida zarb bilan orqaga siljimoq, urmoq. ◆ Bumil-tiq qattiq tepar ekan. n ◆ Nima balo boʻldi, mashinaning ruchkasi tepib oldimi, dey-man.. I. Rahim, „Shonli avlod“ .

4 koʻchma Ritmik harakat qilmoq, dukil-lamoq, urmoq (yurak va qon tomirlari ha-qida). ◆ Yuragim gurs-gurs tepadi. yat Ular [ ◆ yigit bilan qiz] darvoza tagiga oʻtirdilar va shu zayl bir necha vaqt nafaslarini yutib, goʻyo bir xilda tepayotgan qalblarini tinglab, indamay qoldilar. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ Ba-shorat oʻzining oqarib ketganini sezdi, chak-ka tomirlarida qon gupillab tepardi. A. Muxtor, „Opa-singillar“ .

5 koʻchma Tepaga, yuzaga (sirtga) koʻtari-lib chiqmoq, koʻrinmoq, namoyon boʻlmoq. ◆ Qi-zamiq sirtga tepdi. Sizot suvlar yer betiga tepib chiqdi. yaya Ter kuchli ishqorli reaksiya beradi va u tanaga tepib, shoʻrga aylanadi. "Fan va turmush" . ◆ Nima uchundir yuragi hov-liqar, tez-tez urar edi. Yuziga qon tepgan. Shuhrat, „Shinelli yillar“ . ◆ Onaning dili oʻgʻlining yuziga tepib chiqqan alamli norozi-likni, aniq boʻlmasa ham, darrov sezgan edi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

6 Baʼzi soʻzlar bilan birikib, narsa-ning shu soʻz bildirgan joyga urishi, yeti-shi maʼnosini bildiradi. ◆ Ana, gʻoʻzalarimiz-ga oʻzingiz bir qarang, belga tepadi-ya! M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

Beliga tepmoq Oʻzi bogʻlanib kelgan soʻz bildirgan narsaning boʻlishiga xalaqit ber-moq, uni uzib, toʻxtatib qoʻymoq maʼnosini bildiradi. ◆ Ishning beliga tepmoq. Gap-ning beliga tepmoq. n ◆ E-e, senmisan ? Ammo uyquning ham beliga tepding-da! Tinchlikmi oʻzi? O. Yoqubov, „Er boshiga ish tushsa“ . ◆ Buorada rotalardan maʼlumot olib kelgan aloqachi-lar suhbatning beliga tepdi. Shuhrat, „Shinelli yillar“ . Burga tepdi Tobi qochgan kishiga nisbatan qoʻllanadi. ◆ Sizni qanaqa burga tepdi, yotib olibsiz? A. Muxtor, „Boʻ-ronlarda bordek halovat“ . Orqasiga tepmoq Voz kechib haydamoq, quvmoq. ◆ Dunyo yalinib kelgan vaqtda shoh Mashrab uning orqasiga tepgan ekanlar.. dunyo oʻzi bevafo, orqasiga tepsang arziydi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Tilab olgan bolamni echki tepib oʻldirdi Zoʻrgʻa, juda qiyinchiliklar bilan erishgan narsasidan ayrilganlik, mahrum boʻlgan-likni ifodalovchi maqol. Toʻydirganning qorniga tepmoq Yaxshilik, himmat qilgan, qoʻllab-quvvatlaganga yomonlik bilan javob bermoq maʼnosidagi ibora. ◆ Endi toʻydirgan-ning qorniga tepma-da. A. Muhiddin, „Chap choʻntak“ . Oʻlganning ustiga (chiqib) tepmoq Biror yomon holatning ustiga yana boshqasi yuz berishi maʼnosidagi ibora. ◆ Kolyaning haqorati qalbini nashtardek tilgan Foti-ma opaga odamlarning taʼnasini eshitish oʻlganningustiga tepgandek boʻldi. R. Fayziy, „Sen yetim emassan“ . ◆ ..qoʻlingda xating bor, oʻl-ganning ustiga chiqib tepgandek, xat-xabar-siz qoʻyma! A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Antonimlari

ТЕПМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

tepmoq
1 пинать, лягать; ◆ futbol toʻpini tepmoq бить по футбольному мячу; ot uni tepib oldi его лягнула лошадь; otni tepmaydi dema, itni qopmaydi dema погов. (букв. не думай, что лошадь не будет лягать, а собака не будет кусать) к собаке сзади подходи, а к лошади - спереди;
2 топтать; притаптывать, утаптывать, затаптывать; ◆ loy tepmoq топтать глину, месить глину ногами;
3 биться (о сердце, пульсе); yurak tepadi сердце бьётся;
4 отдавать (об огнестрельнем оружии); vintovkaga qaraganda, ov miltigʻi kuchliroq tepadi охотничье ружье отдаёт сильнее, чем винтовка;
5 выбиваться, пробиваться (на поверхность); qizamiq sirtga tepdi корь высыпала; devorlarga zax tepibdi стены отсырели; qalb qaynoq boʻlsa, olov sirtga tepadi если в сердце огонь, то он пробивается наружу; * ◆ beliga tepmoq 1) прерывать, перебивать; u soʻzning (gapning) beliga tepdi он перебил разговор (на самом интересном месте); 2) быть помехой; наносить серьёзный ущерб; сильно вредить (чему-л.); ◆ ishning beliga tepmoq нанести серьёзный ущерб делу (работе).