Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ters

Aytilishi

Etimologiyasi

TERS 'qarama-qarshi\ 'chappa', 'teskari'. Alo— iddin Mashhadiy koʻzlarini sal ochib, yuzini t ye r s oʻgirdi (Oybek). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu soʻz asli tärs | ters tarzida ta — laffuz qilingan (ПДП, 429; Devon, I, 332); keyinroq ä | e unlisi ye unlisiga almashgan (ДС, 255): tärs | ters > ters.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Asl, meʼyoriy, odatdagiga qarama-qarshi holatli; oldning aksi; teskari. ◆ Qulahmad oʻzini kibor tutar, odam yuziga boqmay, ters qarab gapirardi. Mirmuhsin, „Choʻri.“ ◆ Katta hovliga ters boʻlgan panaroq joyda samovar qoʻyish bilan mashgʻul boʻldi. Oybek, „Tanlangan asarlar.“ ◆ Eshakka ters mindirilgan.. yuziga kuya surkalgan Umaralini koʻrgan Zumrad.. hushsiz qotib qoldi. Oybek, „Ulugʻ yoʻl.“

2 Qarama-qarshi tomon; teskari. ◆ Mohiroʻy shu koʻyi qachon meni koʻrsa, yoʻlini ters soladigan qiliq chiqardi. S. Siyoyev, „Erkaklar ertagi.“ ◆ -Hoy, menga qarang, — dedi Yoqutoyim shiddat bilan oynaga ters oʻgirilib.. S. Anorboyev, „Oqsoy.“

3 Oʻzaro muomala, munosabat va shu kabilarda bir-biri bilan kelishmaydigan; teskari. ◆ Maxsum Mirobid bilan ilgari ters boʻlsa, endi apoq-chapoq, ogʻiz-burun oʻpishadi. V. Gʻofurov, „Vafodor.“ ◆ Shahnoz bilan ters boʻlgandan beri ikki yil oʻtib ketdi.. R. Rahmon, „Mehr koʻzda.“

4 Xulqodob, muomalada qoʻpol; qoʻrs. ◆ Xulqi ters, ogʻziga kelganini gapiradi, yozadi. A. Muxtor, „Chinor.“ ◆ Hoji soʻzini tugata olmadi. Hojining ters soʻziga chidolmagan Azizbek vahshiylarcha hayqirdi: -Nima deysan!? A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar.“

Sinonimlari

Antonimlari

ТЕРС. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

ters
1 обратный, противоположный; противоположная сторона; изнанка; // наоборот; наизнанку, шиворот-навыворот (см. также teskari); ◆ ters lugʻat обратный словарь; ◆ koʻylakni ters kiymoq надеть платье наизнанку; ◆ yuzini ters oʻgirmoq отворачивать лицо (в сторону), отворачиваться; ◆ ters oʻtirmoq сидеть спиной (к чему-л.) ◆ derazamiz quyoshga ters наше окно (выходит) на север (не на солнечную сторону); ◆ gazetani ters ushlamoq держать газету вверх ногами;
2 противный, противоположный, противоречащий; несходный; враждебный; ◆ Lekin... kengashchilarning raʼyiga ters boʻlgan bir qarorni chiqarishga botinqiramas edi (Ойбек, «Навоий») Однако... Он не осмеливался вынести решение, противоречащее воле участников совещания;
3 упрямый, непослушный; ◆ ters bola непослушный ребёнок; ◆

oʻngu tersiga qaramay (букв. не разбирая, где правая сторона, где изнанка) не обдумывая, не разбирая, без разбору.

Turkcha (tr)