toʻrt

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

toʻrt

Etimologiyasi

TOʻRT 'uch bilan besh oraligʻidagi butun birlik son'. Yoniga t oʻ r t nafar yasovul olib Sultonali yoʻlga tushdi (Abdulla Qodiriy). Qadimgi turkiy tilda ham shunday miqdorni bildirgan bu soʻz asli tö:rt tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, III, 285); oʻsha davrlardayoq ö: unlisining choʻziqlik belgisi (ПДП, 433; Devon, I, 328; DS, 581), oʻzbek tilida esa yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: tö:rt > tört > tort.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 4 raqami va shu raqam bilan ifodalangan son, miqdor. ◆ Toʻrt kun. Toʻrt soʻm. Toʻrt kilogramm. Toʻrtdan bir ulush. Oʻndan toʻrt hissa. Toʻrt baravar oshirmoq. m ◆ Toʻrt atrofda sadoqatli doʻstlar, ham-fikrlar. Sh. Rashidov, „Boʻrondan kuchli“ . ◆ Yoniga toʻrt nafar yasovul olib, Sultonali yoʻlga tushdi. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . ◆ Boy choy qogʻozga yozilib, toʻrt buklangan xatni ochdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

2 Besh balli baho tizimida: aʼlodan ke-yingi yaxshi baho. ◆ Hamma darslardan toʻrt oldim.

Toʻrt koʻz tugal (yoki tugallik bilan) q. tugal. Toʻrt koʻz bilan kutmoq yoki (ikki) koʻzi toʻrt boʻlmoq q. koʻz. Toʻrt mucha q. mucha 1. Toʻrt ogʻayni q. ogʻayni. Toʻrt tomoning qibla! q. qibla.

Antonimlari

ТЎРТ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Sifat

toʻrt

Ruscha _ru

toʻrt
1 четыре; ◆ toʻrtdan bir одна четверть; четвёртка, четверть; ◆ toʻrtdan uch три четвёртых; три четверти; ◆ oʻndan toʻrt четыре десятых; ◆ toʻrt baravar ortiq или ◆  toʻrt hissa oshiq в четыре раза больше; ◆ toʻrt burchakli четырёхугольный; toʻrt oyli kurs четырёхмесячные курсы; ◆ toʻrt yashar (или ◆  toʻrt yoshli ) bola четырехлетний ребёнок; ◆ toʻrt qavatli bino четырёхэтажное здание; ◆ oʻn toʻrt kunlik oy четырнадцатидневная луна; полная луна; полнолуние; ◆ toʻrt ogʻa-ini 1) четыре брата; 2) уст. название четырёх месяцев мусульманского лунного года; рабиульавваль, рабиуссани, джумадильавваль и джумадиссани; ◆ qogʻozni toʻrt buklamoq сложить бумагу вчетверо;
2 четыре, четвёрка (оценка); ◆ matematikadan toʻrt oldim я получил четвёрку по математике; ◆ 

• koʻzim toʻrt boʻldi я ждал с нетерпением, я проглядел все глаза; ◆ toʻrt tomoning qibla! можешь идти на все четыре стороны!; скатертью дорога!
  

Raqam

toʻrt (4)

Tillarda

Raqam

• Astuleoncha: cuatro
• Ozarbayjoncha: dörd
• Datcha: fire
• Kurdcha: çar
• Inglizcha: four
• Fransuzcha: quatre
• Italyancha: quattro
• Olmoncha: vier
• Portugalcha: quatro
• Turkcha: dört