bola

Ispancha (es)

Ot

bola

Portugalcha (pt)

Ot

bola

Sebuancha (ceb)

Ism

bola

Tagalcha (tl)

Ot

bola

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

bo-la

Etimologiyasi

BOLA ’goʻdak’, 'farzand’. Bolalari birin-ketin voyaga yeta boshladi. Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni va boshqa maʼnolarni aŋglatgan bu ot asli ba:la tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, II, 48), keyinroq a: unlisining choʻziqlik belgisi yoʻqolgan (Devon, III, 250; DS, 80); oʻzbek tilida birinchi boʻgʻindagi a unlisi â unlisiga, ikkinchi boʻgʻindagi a unlisi ä un — lisiga almashgan: ba:la > bala > bâlä. Devonda bala soʻ-zi ’qush bolasi’ni anglatgani taʼkidlangan (Devon, III, 250); demak, bu soʻzning ’goʻdak’, 'farzand’ maʼnosi ke-yinroq yuzaga kelgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Yangi tugʻilgan, hali koʻkrakdan, ona bagʻridan ajratilmagan goʻdak; chaqaloq. ◆ Bola emizmoq. Bolani allalab uxlatmoq. Bola yigʻlamasa, ona sut bermaydi. Maqol. n◆  Oʻzbek oyim burchakda bola koʻtarib oʻtirgan Zaynab-dan chaqaloqni olib, uni jomni toʻkib ke-lishga buyurdi. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.

2 Hali yosh, voyaga yetmagan odam.◆  Bolani yoshdan asra, niholni boshdan asra. Maqol. ◆ Yaxshi boladan — rahmat, Yomon boladan — laʼnat. Maqol.◆  Men kuyaman bolamga, Bolam kuyar bolasiga. Maqol.◆  Aldagani bola yaxshi. "Qanotli soʻzlar". n◆  -Hali bola ekansiz, — dedi Kumush. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar. ◆ Anvar kelishgan, doʻndiq bola edi. A. Qodiriy, Mehrobdan chayon.◆  Ayol kishining fazilati bola bilan boʻlgan munosabatida ochiladi. F. Musajonov, Himmat.

Askar bola s. t. Askarlikka yangi olingan yosh soldat.◆  Urush yillari askar bolalarni yoʻqlab turdik. A. Qahhor, Asarlar. Boʻz bola Hali turmushning achchiq-chuchugini tot-magan, turmush tajribasi yoʻq yigit.◆  Yoʻlchi qachon kelar ekan, kelganda ham nima qi-lardi, boʻz bola, kambagʻal. Oybek, Tanlangan asarlar. Dala (yoki sahro) bolasi esk. Dalada, sahroda oʻsgan odam.◆  Qashqarning qizi, juvoni olmaday boʻladi. Sen sahro bolasiga soʻzni uqtirish ham qiyin. Oybek, Tanlangan asarlar. Kelin bola Yosh kelin, endigina tushgan kelin, kelinchak.◆  Hojining "Endi kelin bolani yubormaymiz-da", deb k^lishiga: "Mening bolam emas, sizniki, u yer ham, bu yer ham oʻzining uyi", — dedi [qutidor]. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.◆  ..kelin bolani Toshkentga olib kelishlarini soʻragan edim. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar. Kuyov bola Yosh kuyov, yangi kuyov. ◆ Sovchilar quda boʻlmishlariga kuyov bolani rosa maqtashibdi. "Mushtum".◆  -Kuyov bola yolgʻiz qolar ekanlar-da? — qizning harakatlari negadir shofyorga yoqmadi. U. Umarbekov, Yoz yomgʻiri. Kucha bola(si) Koʻcha-koʻyda sanqib yuradigan, tarbiyasiz bola.◆  Narigi uydan uvadasi chiqib ketgan yostiqni koʻtarib Ham-dam chiqdi: -Oʻtir bu yoqqa.'Xoʻsh, sen nima uchun kucha bolalariga uxshab ax/yuqsizlik qilasan ? A. Qahhor, Ayb kimda? Ota(si)ning bolasi Oʻz otasiga oʻxshagan; oʻz otasining ishini tuta bilgan farzand haqida.◆  Otabek xufton namozi uchun tahorat olishga mehmonxonadan chiqqan edi, uning keticha: -Otaning bolasi-da, — deb Ziyo shohichi mehmonlarga qarab qoʻydi. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar. Oʻgʻil bola 1) erkak jinsidagi bola.◆  Oʻgʻil bolani urish gunoh deb biladigan Ummatali bu gal oʻzini tutolmadi. S. Ahmad, Ufq; 2) koʻchma erkaklarga xos xususiyatli shaxe; mard odam. ◆ - Men kishining xizmatini unutadigan yigit emasman, — dedi Houid va davom qildi, — oʻgʻil bola uchun — oʻgʻil bolaligim, yomon uchun yomoshshgim bor. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar; 3) koʻchma toʻgʻrisi, boʻladigani.◆  Gapning oʻgʻsh bolasini aytsam, biz tarafda bemorlarga naridan-beri qarashadi. "Mushtum". Qiz bola 1) ayol jinsidagi bola.◆  Shu yoshga kirib qiz bola bi.shn birinchi marta kinoga tushishi edi. X. Toʻxtaboyev, Sariqdevni minib.◆  ..qiz bolaning bunchalik shoʻx boʻlishini birinchi koʻrishim. Mirmuhsin, Meʼmor; 2) boʻsh, zaif yoki qizlarga xos qil i qdar qiladigan oʻgʻil bolalarni masxaralab aytiladigan ibora.

20-Oʻzbek tilining izohli lugʻati

www.ziyouz.com</a> kutubxonasi

3 Farzand, oʻgʻil-qiz, zurriyot.◆  Odamning mevasi — bola. Maqol.◆  Bol shirin, boldan bola shirin. Maqol.◆  Bola aziz, odobi undan aziz. Maqol. yat◆  Bir onadan alvon xil bola tugʻi-ladi, deganlaridek, Anvarning yaratilishi ogʻalariga nisbatan boshqacha edi. A. Qodiriy, Mehrobdan chayon.

Bola koʻrmoq Farzandli boʻlmoq.◆  Orada toʻqqiz yil oʻtdi. Bular toʻrt bola koʻrishdi.. A. Qahhor, Boshsiz odam.

4 koʻchma Yoshi ulugʻ, ammo goʻdaklarcha ish tutadigan, bolalarcha mulohaza yurgizadi-gan odam haqida.◆  -Nega koʻnglimga olmay, men yosh bolamanmi! — dedi [Kumush]. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.◆  Ey xotin, bola boʻlib qolgan-san desam, achchigʻing keladi. Axir gapning oxiriga qadar tinglab turmaysanmi. Oydin, Shirin keldi.

5 (koʻpincha 1-sh. egalik affiksi bilan) Yoshi kattalarning yoshlarga murojaat shakli. ◆ -Uzr ayt, bolam. Zolim bilan tenglashma! — dedi chol. Oybek, Tanlangan asarlar.◆  -Meniki bedavo dard. Uh! — yengil xoʻrsindi Tohirjon. -Unday dema, bolam. Noumid shayton. Oybek, Tanlangan asarlar.

6 Yangi tugʻilgan, tuxumdan chiqqan, hali voyaga yetmagan yosh hayvon yoki parranda.◆  Qoʻn-gʻiz bolasini oppogʻim der, kirpi bolasini yumshogʻim der. Maqol.◆  Ilonning bolasi -ilon, Chayonning bolasi — chayon. Maqol.

7 Homila, qorindagi gumona.◆  -Bolangnecha owiuk' boʻldi, yer yutkur? — boʻgʻilib soʻradi va qizni bir tepdi. Oybek, Tanlangan asarlar. ◆ Mehri ikkiqat. Bola ikki oylik, uch oylik.. besh oylik.. Qanday qilib boʻlsa ham, bolani tushirish kerak. A. Qahhor, Boshsiz odam.

Antonimlari

БОЛА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

bola (koʻplik bolalar)

• Yoqutcha: оҕо

Ruscha _ru

bola
1 дитя, ребёнок; ◆ oʻgʻil bola 1) мальчик; 2) перен. рубаха-парень; ◆ qiz bola девочка; ◆ yosh bolalar малолетние дети; ◆ maktab yoshidagi bolalar дети школьного возраста; ◆ maktab bolalari школьники; ◆ boʻz bola зелёный юнец, паренёк; ◆ bola bechora, bola faqir бедный парень; ◆ bolam-boʻtam голубчик, дитятко моё; ◆ bolam-boʻtam qilmoq ласкать, ласково обходиться (называя голубчиком, дитятком); ◆ bola-mola разг. какой-нибудь ребёнок; ◆ kelin bola сноха, невестка; ◆ odam bolasi человек (сын человеческий); ◆ bolalar uyi детский дом; ◆ bolalar bogʻchasi детский сад; ◆ bola koʻrmoq иметь детей; ◆ Rokiya bibi toʻqqizta bola koʻrgan у Ракия биби было девять детей; ◆ bola koʻtarmoq нянчить детей; ◆ bola tashlamoq иметь выкидыш; ◆ bolani ishga buyur, ketidan oʻzing yugur посл. ребёнку дело поручи - сам следом беги; ◆ bola yigʻlamasa, ona sut bermaydi посл. (букв. если дитя не плачет, мать молока не даёт) дитя не плачет, мать не разумеет;
2 детёныш; птенец; ◆ mushuk bola котёнок; ◆ kuchuk bola щенок; ◆ gʻoz bolasi гусёнок; ◆ bola ochmoq выводить (высиживать) птенцов; ◆ arslon bolasi arslon boʻladi посл. детёныш льва - бывает львом;
3 см. bachcha 2;
4 самый маленький из ряда предметов; ◆ qalamtarosh bolasi маленькое лезвие перочинного ножа;
5 пренебр. молокосос, младенец, сопляк; ◆ meni bola fahmlaysanmi? ты меня за младенца принимаешь?