Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

u-shat-moq

Aytilishi

Etimologiyasi

USHAT- ’mayda boʻlaklarga ajrat-’. Oldingizdagi nonni u sh a t i b h oʻ y i n g. Bu soʻz qadimgi turkiy tilda ’kichik boʻlaklarga ajra-’ maʼnosini anglatgan uv- feʼlining ’takror’ maʼnosini ifodalovchi -sha qoʻshimchasini olgan shaklidan —t orttirma qoʻshimchasi bilan hosil qilingan (ДС, 619); keyinroq v undoshi talaffuz qilinmay qoʻygan (ЭСТЯ, I, 618; Devon, 1, 262; DS, 617); oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan: (uv- + sha = uvsha-) + t = uvshat- > ushat- > ushät-,
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Boʻlak-boʻlak qilib sin-dirmoq, mayda boʻlaklarga boʻlmoq, ajrat-moq, sindirmoq. ◆ Qudrat.. nonlarni ushat-di, choy quydi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . ◆ Otxonada diydirab, kunjara ushatib, qoʻy-larga beradi. Oydin, „Hazil emish“ . ◆ ..tishi bilan noʻxatdek qandni ushatib, bir qultum choy ichdi.. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

2 Urmoq, urib pachaqlamoq. ◆ -Urib, jagʻi-ni ushatmadingmi ? — Qodir guvaladek mush-tini havoda toʻlgʻadi. N. Norqobilov, „Be-katdagi oq uycha“ .

3 s.t. kam qoʻll. Yirik pulni shu qiy-matdagi mayda pullar bilan ayirbosh qil-moq, maydalamoq. ◆ Yuz soʻm/shkni ushatmoq.

Patir (yoki non) ushatmoq etn. Yigit va qizni nikoqlash haqida ahdlashmoq, kelish-moq, unashtirmoq. ◆ Oradan uch-toʻrt kun oʻt-gach, non ushatib, fotiha ham qshshndi. H. Nuʼmon va A . Shorahmedov, Ota. ◆ Rozilik be-rib. patir ushatasiz, bir oyga qolmay, qizingizni oʻynab-kulib uzatasiz. K. Yashin, „Hamza“ . Roʻzani ushatmoq Ovqat yeb qoʻyib, roʻzani buzmoq. ◆ Janobi ustoz! Roʻzangizni ushatib qoʻydingizmi? "Latifalar" . Tahorat ushatmoq q. tahorat.

Sinonimlari

Antonimlari

УШАТМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

ushatmoq
1 ломать, крошить; колоть; ◆ qandni maydalab ushatmoq мелко наколоть сахар;
2 менять; разменивать (деньги);
3 нарушать (какое-л. правило); ◆ tahorat ushatmoq (букв. нарушить омовение) отправлять естественные надобности; ◆ roʻzani ushatmoq нарушить пост, разговеться; ◆

patir ushatmoq помолвить, объявить женихом и невестой; ◆ non ushatmoq 1) разламывать лепёшку на мелкие куски; 2) ◆ = patir ushatmoq .

ushatmoq