yashamoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ya-sha-moq

Etimologiyasi

YASHA- ’umr koʻr-’, ’hayot kechir-’. Koʻp ya sh a g a n bilmas, koʻpni koʻrgan bilar (Maqol). Bu feʼl qadimgi turkiy tildagi koʻp maʼnoli ya:sh sifatining ’bir yilga teng umr’ maʼnosidan (ЭСТЯ, IV, 162) —a qoʻshim— chasi bilan yasalgan, keyinroq a: unlisining choʻziqlik belgisi ioʻqolgan (Devon, III, 98; DS, 246); oʻzbek tilida a unlilari ä unlilariga almashgan: ya:sh + a = ya:sha- > yäshä-
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Maʼlum muxdat umr koʻr-moq; hayot kechirmoq; tirik yurmoq. ◆ Koʻp yashagan bilmas, Koʻpni koʻrgan bilar. Maqol . a ◆ Mallaxondan beri yashayman, bolam, ne-ne xonlarning, ne-ne beklarning otlarini koʻr-ganman. Ne-ne otlar oʻz qoʻlimdan ham oʻtgan. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Gʻulomjon bu keksa dunyoda juda kam yashagan boʻlsa ham, boshidan juda koʻp uqubatlar kechirdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

2 Biror yoʻsinda hayot kechirmoq, biror tarzda tirikchilik oʻtkazmoq; umrguzaron-lik qilmoq. ◆ Azobda yashamoq. Yolgʻiz yashamoq. Ota-onasiz yashamoq. Rohatlanib yashamoq. Tutqutikda yashamoq. Qul boʻlib yashamoq. Tiz choʻkib yashaguncha, tik turib oʻlgan yaxshi. Ma-qol . ■■ ◆ Masalan, togʻlardagi ohular, oʻrmonda-gi toʻtilar, chamandagi bulbullar ham yolgʻiz emas, jufay yashaydilar. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . ◆ Sodiqlar oʻz ovqatlarini ham oʻtkazolmagan holda faqirlikda yashab, yil sayin menga oz-moz yerlaridan sotib, tirik-lik qilar edilar. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

3 Hayotini biror joyda oʻtkazmoq; biror joyda istiqomat qilmoq, turmoq. ◆ Shaharda yashamoq. Qishloqda yashamoq. Musofirchilikda yashamoq. Chet elda yashamoq. n ◆ Mana hozir uch kundan beri bu yerda, opasining bogʻida yashaydi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Shuqish-loqlarda, qoʻrgʻonchalarda odam yashaganligi, xursandchilik, toʻy-tomosha qilganligi uzoq oʻtmish toʻgʻrisidagi ertakday tuyilar edi. A. Qahhor, „Oltin yulduz“ . [◆ Abdishukur] Bu yerda bir tatar savdogarning xizmatiga oʻtib, Qozonga ketdi. Qozonda uch yil yashadi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

4 Biror kimsa bilan bir joyda birga (yaqini, qarindoshi, eri yoki xotini si-fatida) istiqomat qilmoq. ◆ Men bilan yashay-digan kampir bozorchi xotin edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Biz ikkov yoshlikdan birga yashab kelamiz, oramizda maxfiy sirlarimiz yoʻq. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . ◆ Mana, uch oyga yaqindir, Nurinisa oʻzi koʻrmagan, bilmagan, hatto ismini toʻy arafasida kelinoyisidan eshitgan eri bilan yashaydi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

5 koʻchma Mavjud boʻlib turmoq, bor boʻlmoq, sakdanmoq. ◆ Mangu yashar shuhratimiz-shonimiz. n ◆ Bir necha yuz yillardan beri yashab, favqulodda zoʻrayib ketgan "Xoʻja Maʼoz" mozorining chakalagi bu qorongʻilikka bir manba kabi edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Gʻazab ichra oʻrtab insonni, Qirgʻogʻiga toʻkilgan qonni Yuvolmaydi! Yashaydi bu qon, Unutilmas bu kurash, qurbon. E. Rahim .

Sinonimlari

Istiqomat qilmoq

Antonimlari

ЯШАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

yashamoq yashamoq

• Turkcha: yaşamak

Ruscha _ru

yashamoq
жить, существовать; проживать; здравствовать; ◆ uzoq yashamoq долго жить; ◆ oʻz mehnati bilan yashamoq жить своим трудом; ◆ toʻq yashamoq жить зажиточно, жить в достатке; koʻp yashang! живите долго, долгие годы!; * yasha! или yashang! (букв. живи, живите) молодец!, браво! (возглас одобрения); yashasin tinchlik! да здравствует мир!; Yashasin Ulugʻ Oktyabr sotsialistik revolyutsiyasi! Да здравствует Великая Октябрьская социалистическая революция!