Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yel-kan

Aytilishi

Etimologiyasi

YELKAN ’kemada shamol kelib urilishi uchun xizmat qiladigan katta chodir’. Qadimda kemalar eshkak va ye l k a n yordamida harakatga keltirilar edi. Bu ot ’shamol’ maʼnosini anglatuvchi yel otidan -kä qoʻ-shimchasi bilan yasalgan feʼlga -n qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan: (yel + kä- = yelkä-) + n = yelkän. Bu soʻz tar — kibini yel otidan -(i)k qoʻshimchasi bilan yasalgan feʼlga -(ä)n qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan deb talqin etish ham mavjud (Gulyamov A.G. Problemï istoricheskogo slovoobrazovaniya uzb. yazïka. Avtoref. diss. dokt. fi — lol. nauk. Tashkent: 1955, 29). Bunda qoʻshimcha qoʻshilga-nidan keyin ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan boʻladi: (yel + ik = yelik-) + än = yelikän > yelkän.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Kema machtasiga oʻrnatilgan, shamol kuchi bilan kemani yurgizadigan katta keng chodir. ◆ Yelkanni koʻtarmoq. n ◆ Baʼzilari yelkan yamaydi, Keksa oshp'az charx-laydi pichoq. E. Rahim, „Yangi qadam“ .

2 Shunday chodir yordamida harakat qi-ladigan, yelkanli kema. ◆ Ochiq dengiz ustidan yengil shamol yelmoqda, Huv.. oqarib uzoqdan, yolgʻiz yelkan kelmoqda. 3. Diyor .

3 koʻchma Yelkanga oʻxshash, unga nisbatli narsa. ◆ Ikki kapalak keng yelkan yoyib koʻ-tarildi-yu, sal oʻtmay koʻzdan gʻoyib boʻldi. J. Abdullaxonov, „Oriyat“ .

Sinonimlari

Antonimlari

ЕЛКАН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yelkan
1 парус; // парусный; ◆ yelkan kema парусное судно, парусник;
2 парусная лодка; парусник.

yelkan