yoʻsin

yoʻsin I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yoʻ-sin

Etimologiyasi

YOʻSIN I ’usul’, ’tarz’, ’tariqa’. Boy .. avvalgi y oʻ s i n d a, lekin ohistaroq gapira boshladi (Oybek). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu soʻz yosun tarzida talaffuz qilingan (ДС, 275), oʻzbek tilida u unlisi i unlisiga almashgan: yosun > yosin. Bu soʻz turkiy va moʻgʻil tillariga mushtarak deb qaraladi, lekin tarkibi aniq izohlanmaydi (ЭСТЯ, IV, 32). Bu soʻz oxiridagi -(u)n qismi ot yasovchi qoʻshimcha ekani koʻrinib turibdi, biroq yasash asosi aniq emas (Yasash asosi boʻlib ’yoʻl-yoʻriq koʻrsat-’ maʼnosini anglatgan feʼl xizmat qilgan boʻlsa kerak).

YOʻSIN II ’zax yer, tosh, daraxt ustida oʻsadigan ildizsiz mayda oʻsimlik’. Katta tosh ustini y oʻ s i n hoplabdi. Bu soʻz asli yosun tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, IV, 231), oʻzbek tilida u unlisi i unlisiga almashgan: yosun > yosin. Bu soʻz tarkibida ot yasovchi -(u)n qoʻshimchasi mavjudligi koʻrinib turibdi, lekin yasash asosi boʻlib kelgan soʻz (f>yeʼl) aniq emas (Bu soʻz ’nam holatda boʻl-’ maʼnosini anglatgan feʼl boʻlsa kerak, chunki bu oʻsimlik nam joyda paydo boʻladi).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 kam qoʻll. Holat, tarz. ◆ Shakarning yoʻsini oʻzgarmagan, uncha-muncha gap, nasihat bakor kelmasligi koʻrinib turibdi. H. Nazir, „Koʻkterak shabadasi.“

2 koʻm. vazifasida. Oʻxshatish, qiyos maʼnosini bildiradi. ◆ Otabekning Margʻilonga borib kelishi shu yoʻsinda edi. Abdulla Qodiriy, „Oʻtgan kunlar.“ ◆ Soʻngra [qizcha] oʻz ishidan minnatdor yoʻsinda qora koʻzlarini atrofga bir javdiratib oldida, tez chiqib ketdi. P. Tursun, „Oʻqituvchi.“ ◆ Shu yoʻsin qizlar oʻzlarining bir oʻrtoqlarini xotinlik dunyosiga uzatib, majlisdan tarqalishdilar. Abdulla Qodiriy, „Oʻtgan kunlar.“

yoʻsin II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yoʻ-sin

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Zax yerlarda, tosh, daraxtlar ustida oʻsadigan ildizsiz mayda oʻsimlik, mox. ◆ Tosh ustini yoʻsin qoplabdi. ◆ Chelakni toʻldirib, qaddini rostladi. Qum, suvdan yoʻsin, yodhidi kelardi. S. Nurov, „Narvon.“

Antonimlari

ЙЎСИН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yoʻsin I
порядок, способ, манера, образ; ◆ shu yoʻsinda takim obrazom; ◆ latifa yoʻsinidagi hikoyalar rasskazi v stile anekdotov; ◆ Boy... avvalgi yoʻsinda, lekin ohistaroq gapira boshladi (Oybek, „Ќutluѓ ќon“) Bay… nachal rasskazivat kak prejde, no potishe.

yoʻsin II
мох.