Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yo-mon

Aytilishi

Etimologiyasi

YOMON 'sifati past’, 'salbiy belgi-xususiyati bor’. Yo m o n otga yol bitmas (Maqol). Qadimgi tur — kiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu sifat asli yaman tarzida talaffuz qilingan (ПДП, 384; Devon, III, 36; DS, 230); oʻzbek tilida a unlilari â unlilariga al— mashgan: yaman > yâmân.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Sifatsiz, sifati past. ◆ Yomon chit. m ◆ Bilaman, tillarning yomoni yoʻq-dir, Har tilning oʻz koʻrki, ulugʻligi bor. Shuhrat .

2 Biror ishni eplay olmaydigan, uquv-siz, tajribasiz. ◆ Yomon suvoqchi. Yomon xodim. Yomon tashkilotchi.

3 Axloqsiz, feʼl-atvori yaramas; buzuq niyatli. ◆ Yomon kishi ekaneiz-ku! S. Ahmad, „Ufq“ . ◆ Barno unchalik yomon, unchalik behayo qiz emas. O. Yoqubov, „Er boshiga ish tushsa“ . ◆ Shuni unut-maslik kerakki, urush tufayli odamlar oʻzbo-shimcha boʻlib ketishdi, elda yomonlar koʻpayib qoldi. K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Nachora, yomonlarning qoʻlidan har ish keladi, balo bas kelsin ular-ga. E. Aʼzamov, „Javob“ .

4 Ogʻir, xatarli. ◆ [Homidning] Yarasi yomon, hushsiz holda hiqillab yotibdi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

5 Ayb, gunoh. ◆ Hoy, doʻstim, birovning doʻppisini birovga uddalab kiygazish yomonmi ? Shukurullo, „Saylanma“ . ◆ Voy oʻlmasam, Zubay-daxon, tasaddugʻingiz ketay, nega tik tu-ribsiz? Ostonada-ya! Ostonada turish yomon boʻladi, qizim, joyingizni bilib oʻtiring \dedi Hamza]. K. Yashin, „Hamza“ .

6 Notinch, behalovat. ◆ Bugun Ahmad juda yomon uxladi. F. Musajonov, „Himmat“ .

7 Noxush, yoqimsiz; sovuq. ◆ Yomon xabar-ning qanoti yengil boʻladi. J. Abdullaxonov, „Oriyat“ . ◆ Biror yomon xabar boʻlsa, bizga ham aytishardi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ . ◆ Doktorning kayfiyati yomon shekilli, salomimga yarasha alik oldi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ .

8 Xavfli, xatarli; falokat keltiruv-chi. ◆ Abdishukur sekingina mingʻirladi: -Gap ittifoqda, bahamjihat boʻlishda, ukam! Oraga fitna solish yomon narsa. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Kalladan qora xayollarni quvish kerak, tushkunlik eng yomon dushman.

F. Musajonov, Himmat. ◆ Koʻk qurt! Yomon ofat. Gʻoʻzaning zayeoli. R. Azizxoʻjayev, „Yashil chayla“ .

9 Salbiy, yoqimsiz, bexosiyat; xunuk. ◆ Kuchli shovqin ishlovchilarning mehnat unumdorligini pasaytirdi, asabga yomon taʼsir koʻrsatdi. "Fan va turmush" . ◆ Be-goyimning qotma yuzi tirishdi. Yomon narsani koʻrgan kishiday jirkanib: -Quvib chiqaring juvon oʻlgurni! — dedi. M. Ismoi-liy, „Fargʻona t“ . o.

10 Nosogʻlom, kasal; lanj. ◆ \Meʼmor\ Bir chekkada gʻarib boʻlib oʻtirgan Gʻavvosga ham yaxshi gapirdi, oʻzingizni yomon sezmayapsizmi, debsoʻradi. Mirmuhsin, „Meʼmor“ . ◆ Hechqayerim jiddiy lat yemagan boʻlsa ham, oʻzimni yomon his qildim. O. Moʻminov, „Xiyobondagi uch uch-rashuv“ . ◆ Xoʻjayin yomon boʻlib yotibdi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ .

11 Ayyor, makkor, quv; ishbilarmon, epchil. ◆ -Ha, eshon nega ketdi ekan? — Tirik-chilikda-da. -Ha, murid oviga chiqib ketgan ekan-da. Eski hunar! — Qori piqillab kul-di-da, hazilomuz: -Yomonsan-a, yomonsan! — deb qoʻydi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ On a yomon, bir narsaga kirishsa — qoʻymaydi. U. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ .

12 Oʻquv-oʻqituv ishlarida eng past baho. ◆ Mayli, uch qoʻysa ham, yomon qoʻysa ham, mayli! Mana shu bir ogʻiz soʻzi uchun Gavhar undan hech qachon xafa boʻlmaydi!Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . ◆ Bir kupi darsdan yomon baho olib, kechgacha shu yerda xayolga choʻmiboʻtirganim esim-da. "Guldasta" . ◆ Maktabda yomon baho olsam yo ikki kun darsga bormasam, butun sinf oyoqqa turardi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ .

13 Qatgiq, kuchli; juda, nihoyatda. ◆ Yana bir bekat yurib toʻxtagach, haydovchi xotin uning tepasiga keldi: -Yomon urishdimi ? Oʻldi-rishdan ham toymaydi bu bezorilar. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . ◆ Inoyat oqsoqol uni koʻpchilik oʻrtasida yomon haqorat qilgan edi. S. Ahmad, „Ufq“ .

Yomon ran 1) odob doirasiga sigʻmaydi-gan ibora; soʻkish. | ◆ Gulsumbibi:] Bu yomon gap-ni qayerdan oʻrganding ? Oybek, „Tanlangan asarlar; 2) sovuq, noxush xabar“ . ◆ Yomon gap tez tarqaladi. Yomon kun Kishi hayotidagi ogʻir damlar . ◆ Chekkan butun azoblarim, yomon kunlarim mana shu olmazor tagida, bijil-doq qushlarning bozorida erib yoʻq boʻlib ke-tayotgandek edi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ . Yomon koʻz q. koʻz. ◆ Yana aytaman, faqat ehtiyot boʻl, yomon koʻzdan oʻzi asrasin. T. Ashurov, „Oq ot“ . -Xayr, xudo singlimni [ Kumushni] ◆ yomon koʻzdan asrasin! — deb [xotin] fotiha oʻqidi. A. Qodiriy, „Utgan kunlar“ . Yomon [koʻz bilan] qara-moq Buzuq niyat bilan tikilmoq. ◆ Men Homid-ning qaynim Sayfiga yomon koʻz bilan qarab yurganini sal-pal sezib yurar edi. A. Qodiriy, „Utgan kunlar“ . ◆ Oʻrik olayotganimda, menga shu-naqayam yomon qaradiki, qoʻrqib ketdim. S. Ahmad, „Ufq“ . Yomon koʻrmoq Yoqtirmaslik, xush koʻrmaslik; sevmaslik. ◆ Ahmadning eng yomon koʻrgani shunaqa tund boʻlib, gaplashmay yurish edi. F. Musajonov, „Himmat“ . ◆ Manzura opa Yuvosh ikkalamizni yomon koʻrib qolganlar [dedi Said\. E. Raimov, „Ajab qishloq“ . Eng yomoni Hammadan xavflisi, yoqimsizi; yomon-larning yomoni. ◆ Eng yomoni xona gʻoyatda so-vuqedi. Mirmuhsin, „Meʼmor“ . ◆ Ahmadgaoʻxsha-gan sof vijdonli odam uchun eng yomoni —oʻzini bekorchi, tekinxoʻr sezish. F. Musajonov, „Himmat“ .

Sinonimlari

Antonimlari

ЁМОН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

OʻTIL

Sifat

yomon

Inglizcha: bad
Turkcha: yaman

Ruscha _ru

yomon
1 плохой, нехороший, дурной, скверный: злой; // плохо, нехорошо, дурно, скверно; ◆ yomon ish скверный поступок; ◆ yomon niyat злой умысел; ◆ yomon xabar нехорошая весть; ◆ yomon havo плохая погода; ◆ yomon hid дурной запах; ◆ yomon hid kelayotir дурно пахнет; ◆ u shaxmatni yomon oʻynaydi он скверно играет в шахматы; ◆ oʻzini yomon tutmoq плохо вести себя; ◆ oʻzini yomon sezmoq плохо себя чувствовать; ◆ koʻzlarini yomon tikmoq уставиться со злым выражением лица; ◆ yomon yoʻldoshdan tayoq yaxshi посл. лучше иметь посох, чем плохого спутника; ◆ yomonga yaxshilik qilma, undan yaxshilik kutma посл. плохому (человеку) не делай добра, от плохого не жди добра; ◆ oʻlimdan xoʻrlik yomon погов. унижение хуже смерти; лучше смерть, чем унижение; ◆ yomonning yaxshisi boʻlguncha, yaxshining yomoni boʻl посл. лучше будь худшим среди хороших, чем лучшим среди плохих;◆ yaxshi otga - bir qamchi, yomonotga - ming qamchi посл. хорошей лошади довольно удара плетью, а плохой - и тысячи мало;
2 перен. разг. очень, ужасно, сильно; ◆ yomon yaxshi разг. очень хороший; ◆ yomon oʻjar ужасно упрямый; ◆ boshim yomon ogʻriyotir у меня сильно болит голова; ◆ bu bola yomon shoʻx этот мальчик ужасный шалун;
3 плохо (школьная отметка); ◆

yomon qoʻrmoq ненавидеть; не любить; не уважать; ◆ u meni yomon koʻradi он меня ненавидит; ◆ qovoqni yomon koʻrasanmi? ты не любишь тыкву?