zimziyo

Oʻzbekcha (uz)

Etimologiyasi

ZIMZIYO Bunday tovush tarkibli sifat ТжРСda yoʻq. OʻTILga bu sifat "soʻzlashuv tiliga xos" taʼkidi bilan kiritilib, asli 'qorongʻi' maʼnosini anglatadigan siyoh sifatining sim-siyoh kuchaytirma shakli tarkibida murakkab tovush oʻzgarishi bilan yuzaga kelgan deyilgan [f-t sim-siyoh]. Bu sifatning kuchaytirma shakli ТжРСda sip-siyoh tarzida p tovushi bilan hosil qilinishi misolda aks etgan (538). Ziyo oti 'nur', 'yoruglik' maʼnosini anglatadi (ТжРС, 154); demak, asli siyoh sifati deyish, siyoh sifatining kuchaytirish shakli sip-siyoh deyish toʻgʻri. Oʻzbek soʻzlashuv tilida avvado oxirgi h tovushi aytilmay qoʻygani natijasida siyo shakli yuzaga kelgan, soʻngra ziyo oti taʼsiri bilan s tovushi z tovushiga, z tovushining taʼsiri bilan p tovushi m tovushiga almashtirilgan ; sip-siyoh —* sip-siyo —* zip-siyo —* zim-ziyo; shunday tovush oʻzgarishlaridan keyin bu sifat qismlari chiziqchasiz qoʻshib yoziladigan boʻlgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

zimziyo
разг. кромешная, непроглядная тьма; темень; // совершенно тёмный, тёмно-претёмный; // совершенно темно; ◆ zimziyo kecha абсолютно тёмная ночь.