Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

cha-la

Aytilishi

Etimologiyasi

CHALA 'maromiga yetmaganä, 'oxiriga yetkazilmagan', 'pala-partish amalga oshirilgan'. 'Bola, bolaning ishi chala
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Bu sifat eski oʻzbek tilida chal- feʼlining 'biror ishni naridan—beri, maromiga yetkazmay bajar—' maʼnosidan (OʻTIL, II, 352) -a qoʻshimchasi bilan yasalgan; keyinchalik a unlilari ä unlilariga almashgan: chal- + a = chala > chälä.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Maromiga yoki tamomiga yetka-zilmagan, bitkazilmagan, tamomlanmagan. ◆ Chala uy. ◆ Chala ish. ◆ Bola — bolaning ishi chala. Maqol ◆ Hali yana bir oz yashashdan umidvorman, chala ishlaarim bor. S. Nurov, „Narvon“ .

2 Toʻliq emas, notoʻla, yarim-yorti. ◆ Kambagʻalning bir toʻygani — chala boy boʻlgani. Maqol ◆ Chalasiga biz korzdor. A.Qahhor, „Oltin yulduz“ .

3 Vaqtidan oldin, yetilmasdan tushgan, barvaqt tugʻilgan. ◆ Qandli diabet xastaligi koʻpincha homilaning chala yoki majruh tugʻilishiga sabab boʻladi. „Saodat“ .

4ot Yonib bitmagan yoki kuyib tugamagan oʻtin. ◆ Kullar koʻkka uchar, choʻgʻlar kulga botar, chalalar choʻqqa aylanar edilar. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . ◆ Ularning [odamlarning]yarim yumuq koʻzlari oʻchoqda biqsib, qizarib yonayotgan chalalarga tikilgan edi. P. Tursun, „Oʻqi-tuvchi“ .

5 sport. Oʻzbek kurashiga oid atama.

6 Qoʻshma soʻzlar tarkibiga kiradi, maye. ◆ chalabosh, chalasavod.

Sinonimlari

Antonimlari

ЧАЛА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

chala
1 недоработанный, недоделанный, незаконченный, незавершённый, сделанный наполовину, неполный; // наполовину, не до конца, с недоделками; ◆ ~ ish недоделанная работа; ◆ ~ ish qilmoq делать наполовину, не доводить до конца; ◆ ~ qolmoq остаться недоделанным, незаконченным; ◆ ~ qoldirmoq оставлять (что-л.) недоделанным, незаконченным; ◆ oʻqishni ~ qoldirib не завершив учёбу; ◆ ~ pishgan goʻsht недоваренное мясо;
2 недоносок; ◆ ~ tugʻilgan bola недоносок; недоношеный ребёнок, ◆ ~ qoʻzichoq ягнёнок-недоносок;
3 полусгоревшие (тлеющие или потухшие) дрова; ◆ Ularning yarim yumuq koʻzlari oʻchoqda biqsib, qizarib yonayotgan ~larga tikilgan edi (P.Tursun, "O'qituvchi" Их полузакрытые глаза уставились на тлеющие, догорающие в очаге красным огнем остатки дров;
4 (в составе сложных слов) полу-; мало-; ◆ chalaqursoq полуголодный; ◆ chalasavod малограмотный.

chala