Oʻzbekcha (uz)

tahrirlash

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

tahrirlash

joy

Aytilishi

tahrirlash

Etimologiyasi

tahrirlash

JOY Bu ot ПРСda [dja] va [djay] shakllarida (143), ТжРСda ҫoy shaklidan ҫo shakliga havola bilan (517, 516) keltirilgan; oʻzbek tiliga joy shaklida olingan boʻlib, 'ishgʻol kilinadigan yuza' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, I, 284). Bu ot bilan oʻzbek tilida joyla- feʼli yasalgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

\f. makon, manzil

Maʼnoviy xususiyatlari

tahrirlash

Maʼnosi

tahrirlash

1 Bi-

ror kimsa yoki narsa ishgʻol qilib turgan yer, yuza, fazo; oʻrin, makon. ◆ Zolimning joyi — jahannam. Maqol . m ◆ Bozor kupi boʻlganiga qaramay, bozor joyi butunlay boʻsh edi. S. Ayniy, „Qullar“ . ◆ Miltigʻini joyiga qoʻydi-yu.. kitob mutolaa qilib oʻtirgan Elmurod oldiga keldi. Shuhrat, „Shinelli yillar“ . ◆ Otabek rahmat aytib, joyidan qoʻzgʻalma-di. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

2 Maʼlum bir voqea-hodisa roʻy bergan yer; ish-harakat, jarayon oʻrni. ◆ Xizmat joyi. Avtobus toʻxtaydigan joy. n ◆ Sidiqjon bolaligi oʻtgan.. tor koʻchalarni, qishloq, an-hor boʻylarini, sigir boqqan joylarini borib koʻrdi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

3 Maʼlum bir narsa yoki ish-harakat uchun eng qulay, mos yer, oʻrin. ◆ Mutaxassis-larni tanlash va joy-joyiga qoʻyish. Ogʻriq joyini topsa, olti oy qishlaydi. Maqol . a ◆ Bu yer hazilning joyi emas. A. Qahhor, „Ogʻaynilar“ .

4 Yer yuzining, fazoning belgili, bi-ror xususiyati bilan ajralib turadigan yeri, nuqtasi. ◆ Pastqam joy. Bahavo joy. Past-baland joylar. Tor joyda tomosha. Maqol . ■■ ◆ Erta kuz jalasi togʻlik joy-larga juda hafsala bilan quyar edi. A. Qahhor, „Oltin yulduz“ . ◆ Soʻqmoq katta yoʻlga tu-tashgan joydan bepoyon dala boshlanar edi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Bu joydan boyning butun paxta dalasi koʻzga tashla-nib turar edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

5 Geografik yoki maʼmuriy hudud; taraf, tomon, oʻlka; yurt. ◆ Bizning joylarda anor koʻp. m ◆ Yoʻq, u [Elmurod] bu joylarni tu-shida ham, oʻngida ham koʻrgan emas. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ Bu joyni xalq qadim zamon-lardan beri Kultepa deb atar edi. Sh. Rashidov, „Gʻoliblar“ .

6 Biror narsaning ayrim qismi, yeri, boʻlagi. ◆ Goʻshtning yogʻli joyi. Kosaning darz ketgan joyi. Ipning tugilgan joyi. n ◆ Biror joying ogʻriydimi, Kumush ? A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

7 Badiiy asar, musiqa va shu kabilarning biror kerakli, qiziqarli yeri, oʻrni. ◆ Abdishu-kur.. boyvachchaning qoʻlidan kitobni.. olib, kerakli joyini topdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Baʼzan sevgan qizlaridan kelgan xatning qalbga borib tekkan joylarini bir-birlariga oʻqib berardilar. Shuhrat, „Shinelli yillar“ .

8 Gap, ish, xatti-harakat yoki belgi-larning shaxsiy baho berish uchun asos, das-tak boʻladigan yeri, oʻrni. ◆ Bu ishning hech qs-yin joyi yoʻq. Mening qoʻrqadigan joyim yoʻq. n ◆ Men sizga aytsam, qiyomatli oʻrtoqmiz-u, mendan xafa boʻlgan joyi bor. A. Muxtor, „Opa-singillar“ .

9 Yashash, hayot kechirish, yotish-turish uchun xizmat qiladigan yer; uy-joy, hovli-joy, boshpana. ◆ Joy olma, qoʻshni ol. Maqol . nsh ◆ Ioʻlchi biznikiga ishlagani kelgan, ishla-sin. Puli yoʻq, joyi yoʻq.. xotinni nima qila-di. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

10 Oʻtirish yoki yotish uchun qilingan, solingan, toʻshalgan oʻrin; oʻrindiq. ◆ Vagonda beshta boʻsh joy qoldi. Bugungi seanslarga joy yoʻq. m ◆ Hojimirsiroj avtobusda joy talashib, bolali bir xotin bilan aytishib qoldi. A. Qahhor, „Yillar“ . ◆ Xolida kichik qizi Ranoni uyga yotqizib, eriga joy solgani ayvonga chiqdi. I. Rahim, „Chin muhabbat“ .

11 Meros sifatida qolgan, biror kim-saga tegishli yer-mulk, hovli-joy. ◆ "Rakat" mavzeida otadan qolgan uch tanob joy bor edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Mana shu joylar burun Abduvaqqos degan bir eshonga qarashli ekan. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

12 Ish, xizmat, vazifa, oʻrin. ◆ U yaxshi joyda ishlaydi. n ◆ Jonfigʻon.. xotiniga necha-necha tavba-tazarrular qilib, endi bi-ron joyga kirib ishlashga.. soʻz beribdi. A. Qahhor, „Jonfigʻon“ .

13 Oila, xonadon. ◆ Bir kun tuz ichgan joyga qirq kun salom ber. Maqol . ◆ yat Iqbo-lingga koʻp yaxshi joydan qalliq chiqdi, bolam. Hammalari biram sipo, biram salobat-li odamlar ekan. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

Gapni (yoki soʻzni) bir joyga qoʻymoq q. ran 1. Gap (yoki soʻz, fikr) bir joydan chikdi q. ran 1. Joy qilmoq Yotish, oʻtirish uchun oʻrin hozirlamoq. ◆ U [Asrorqul\ atrofga suv sepib, supaga joy qildi. A. Qahhor, „Asror bobo“ . Joyini topdi s. t. 1) joyiga tushdi; 2) ish-latib, hazm qilib yuborildi, egalik boʻlib ketdi. Joyiga keltirmoq (yoki qoʻymoq) Oʻrinlatmoq, oʻrniga qoʻymoq, tegishlicha ado etmoq, bajo keltirmoq. ◆ Hurmatini joyiga keltirmoq. yat [ ◆ Muxlis:\ Durust, hamma ishni joyiga qoʻydim. Qadrli mehmonlarimizning koʻngillariga putur yetmasa, bas. 3. Said, „N“ . Safarov, Tarix tilga kirdi. Kutmagan (yoki kutilmagan) joyda Kutilmagan paytda, kutmagan holda. ◆ Boiglanishda anchayin hazilga oʻxshab koʻringan bu ginaxonlik kutilmagan joyda jiddiy bir tuye olib ketdi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Koʻngli joyiga tushmoq q. koʻngil. Koʻnglidan (yoki yuragidan, qalbidan) joy olmoq Koʻnglida qolmoq, yuragidan, qalbidan oʻrin olmoq: koʻnglida chuqur iz, asar qoldirmoq. ◆ Men xotinim bilan ancha yildan beri turib, undan koʻp yaxshiliklar koʻrganman, bu yaxshiliklarning har qaysisi koʻnglimdan alohida-alohida joy olgan. A. Kahx, „or, Oltin yulduz“ . Oʻtirgani (yoki oʻzini qoʻygani) joy topolmay qolmoq Hayajondan, kutilmaganlikdan tipirchilab, nima qila-rini bilmay qolmoq, sarosimaga tushmoq. ◆ Gʻulomjon hokimni kutgani bormadi. Uning kelishini eshitgandan beri nafrati qoʻzgʻab, oʻzini qoʻygani joy topolmay qoldi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . Oʻtqizgani joy topolmay qolmoq Juda katta hurmat bilan kutib olmoq. ◆ Oftob oyimni boʻlsa Oʻzbek oyim oʻtqizgani joy topolmas, "quda" soʻzi oʻrniga "singlim" deb xitob qilar, oshni ham uning raʼyini soʻramasdan buyurmas edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Hushini joyiga keltirmoq Kekkayib, oʻziga ishonib, haddidan oshib ketgan kishini tartibga chaqirib qoʻymoq.

Sinonimlari

tahrirlash

Antonimlari

tahrirlash

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

tahrirlash

joy

Aytilishi

tahrirlash

Etimologiyasi

tahrirlash

Maʼnoviy xususiyatlari

tahrirlash

Maʼnosi

tahrirlash

rvsh. shv. Bafurja, bamaylixo-tir; kech, keyin; aniq. ◆ Bugun ishga joyroq boraman. Dam olish kuni ertalab joyroq turishadi. m ◆ Boʻlgan ishni joyroq gapirish kerak, toki haqiqat yuzaga chiqsin. H. Gʻulom, „Toshkentliklar“ .

Sinonimlari

tahrirlash

Antonimlari

tahrirlash

ЖОЙ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

tahrirlash

joy

joy I
1 место;◆ ish ~i рабочее место; ◆ taksi toʻxtaydigan ~ место стоянки такси; ◆ uning tugʻilgan ~i место его рождения; ◆ xilvat ~ укромное место; ◆ ~ yoʻq места нет; мест нет; ◆ har ~, har ~da тут и там; местами; ◆ ~lardan kelgan vakillar делегаты с мест; ◆ ~ olmoq занимать место; ◆ borib-borib tangadek ~ni oladi загадка ходит много, а места занимает с монету (палка, посох); ◆ narsalarni ~-~iga qoʻyish kerak надо расставить вещи по местам;◆ kadrlarni ~-~ iga qoʻyish расстановка кадров;
2 место (должность); daromadli (или yogʻli) ◆ ~ доходное место; ◆ u yaxshi ~da ishlaydi он работает на хорошем месте;
3 место (в книге, пьесе, музыкальном произведении и т. п.); ◆ pyesaning eng oʻtkir ~i самое сильное место в пьесе;◆ bu kitobda qiziq ~lar koʻp в этой книге много интересных мест;
4 местность, место; ◆ ochiq ~ открытая местность; ◆ pastqam ~lar глухая местность; ◆ past-baland ~lar пересечённая местность; ◆ togʻliq ~lar горная местность;◆ bizning ~larda в наших краях; ◆ ~dan ~ning farqi bor место месту рознь;
5 постель; ◆ ~ solmoq, ~ qilmoq расстилать (что-л., напр. одеяло, палас и т. п. для сидения или лежания); ◆ ~ solib bolani yotqizmoq расстилать постель и укладывать ребёнка;
6 жилище, жильё; ◆ uy-~, hovli-~ дом, усадьба; ◆ uy-~ fondi жилищный фонд;
7 семья; ◆ u yaxshiroq, ~dan uylanmoqchi он собирается жениться на девушке из хорошей семьи; ◆ 

  • undan qoʻrqadigan ~im yoʻq мне нечего его бояться; ◆ koʻngildan ~ olmoq западать в душу; ◆ ~ida в порядке, как надо, как полагается; ◆ hammasi ~ida всё в порядке; ◆ ishlaringiz ~ idami? всё ли у вас благополучно?; всё ли у вас в порядке?; ◆ dasturxon ~ida стол накрыт богато; ◆ bolaning fahmi ~ida мальчик смышлёный; ◆ es-hushing ~idami? ты в своём уме?; ◆ koʻngil ~ida emas душа не на месте; ◆ oʻzini qoʻygani ~ topolmay qolmoq не находить себе места (от волнения и т. п.); ◆ nozik ~ щекотливый вопрос.


joy II
(произносится несколько протяжно) позже (обычного); не спеша, не торопясь; ◆ bugun ishga ~roq boraman я сегодня пойду на работу несколько позже; ◆ bugun ~roq turdim я сегодня встал позже (позднее, чем обычно); поздненько я встал сегодня.

Inglizcha (en)

tahrirlash

joy

xursandchilik, shodlik