nafs

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

nafs

Etimologiyasi

a. نَفْس — qalb, koʻngil; inson; maqsad, intilish; gʻurur, magʻrurlik

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Yeyish-ichishga, mol-dunyoga boʻlgan ehtiros. ◆ Mening nafsim balodur, yongan oʻtga soladir. Maqol .

Nafs bandasi Nafsidan boshqani oʻy-lamaydigan. -Nafe bandasi.. Birov ishdan kelsa, siz oshdan kelasiz, — dedi Meli pol-von jahli chiqib. P. Tursun, Oʻqituvchi. Nafsi buzuq (yoki yomon) Ovqatdan sira qaytmay-digan, nafsini tiya olmaydigan; hirsli. ◆ Nafsi buzuq hayitda oʻlar. Maqol . Nafsi ulik (yoki tiyiq) Nafsini tiya oladigan, har narsaga suq bilan qarayvermaydigan. Nafsiga oʻt tushmoq Nafsi haddan tashqari avj olmoq; nafsi hakalak otmoq. Nafsini tiymoq Nafsiga erk bermaslik, oʻzini saqlamoq. ◆ Koʻzing ogʻrisa, qoʻlingni tiy, iching ogʻrisa, nafsingni tiy. Maqol .

2 Shahvoniy hirs. [◆ Fotima oʻz-oʻziga:\ Bunday oʻz nafslariga berilgan zotlar birovning halol xotiniga koʻz tikib, hayotda hech boʻlmagan yolgʻon soʻzlarni qshshb, shiringi-na bir turmushni buzmoqchi boʻladilar. Hamza, „Tuhmatchilar jazosi“ . ◆ Boyvachchaning koʻzida har bir xotin uning nafsi, hirsi uchun yara-tilgan chiroyli meva edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

Nafsi olinmoq (yoki ogʻrimoq) Nafso-niyatiga tegmoq, koʻngli ogʻrimoq. ◆ Bundan nafsi olingan Soli ota jahliga chidolmay, oldida doʻmbillab yurgan nabirasini uyidan quvdi. A. Qahhor, „Oltin vodiylarni kezgan-da“ . ◆ U[Gʻulomjon\ nafsi ogʻrigan kishi tovushi bilan qulfi dilini ochdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

Antonimlari

НАФС. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

nafs
1 душа;
2 страсть, страстное желание; ◆ bolaning ~i orom oldi ребёнок получил удовлетворение (от кормления.); ◆ ~i buzuq (или yomon) алчный; ненасытный, прожорливый; ◆ ~i buzuq hayitda oʻlar посл. обжора умирает в праздник; ◆ koʻzing ogʻrisa qoʻlingni tiy, iching ogʻrisa ~ ingni tiy посл. если у тебя болят глаза - не давай воли рукам, если болит живот - умерь аппетит; ◆ ~i tiyiq (или oʻlik) умеющий сдерживать себя, умеренный;
3 плотское желание; ◆ 

• ~im gʻalaba qildi мне сильно захотелось (есть, пить); ◆ oʻz ~i uchun для своего удовольствия, для личной выгоды; ◆ izzati ~ см. ◆ izzat 1; ~i koyidi он обиделся; он рассердился; ◆ mening bu soʻzimdan uning ~i koyidi он обиделся на мой слова; ◆ ~i takilladi разг. шутл. он очень хотел поесть; ◆ ~i ogʻridi (или olindi) его задело, ему подействовало на самолюбие.