qanday

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qan-day

Etimologiyasi

QANDAY belgi—xususiyat toʻgʻrisidagi soʻroq ol — moshi. Ey onajonim, hani endi sen ham .. oʻz oʻgʻling-ning h a n d a y odam boʻlganini koʻrsang (Parda Tursun). Bu soʻz eski oʻzbek tilida 'qaysi' maʼnosini bildirgan qayu soʻzining qadimgi turkiy tilda yuzaga kelgan qan shakliga (ДС, 418: qanda) 'oʻxshash' maʼno — sini ifodalovchi —day qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan; oʻzbek tilida a unlilari ä unlilariga al — mashgan: qan + day = qanday > qändäy.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 soʻr. olm. Belgi, sifat, xu-susiyat haqidagi soʻroqni bildiradi; kanaka? ◆ Bu qanday kitob? Qanday ovqatni xoh-laysiz? U qanday ish bilan band? sht Yor-mat:

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ Qanday beda deng, bogʻi quchoqqa sigʻ-maydi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Ayt-chi oʻzing, Zarifa, axir kecha qanday tush koʻr-ding? A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ .

2 Soʻroq gaplardan transformatsiyalan-gan gaplar tarkibida soʻroq anglatmay, fa-qat nisbiy belgini bildiradi. ◆ Kuyov uchun qanday kiyim yarashmogʻi ham bahs qilinar. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Kapitan jangchi-larni nom-banom chaqirib, kim qanday qurol-ni oʻrganmoqchi ekanini soʻradi. A. Qahhor, „Oltin yulduz“ . ◆ E, onajonginam, qani endi sen ham shu yerda tirik boʻlsang-u, oʻz oʻgʻlingning qanday odam boʻlganini koʻrsang. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

3 Maxsus ohang yordamida belgi-dara-jani kuchaytirib ifodalaydi; naqadar. ◆ Hayot qanday goʻzal! m ◆ Oh, insonga taʼzim qilish, qad bukish qanday ogʻir, qanday haqorat. K. Yashin, „Hamza“ . Unsin uchun — ◆ bechora qiz uchun bu qanday falokat, bu qanday mudhish motam! Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

4 Bogʻlovchi soʻz (nisbiy soʻz) vazifasida qoʻllanadi. ◆ Sotib olingan qul qanday boʻlsa, u ham bizga shunday edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

5 rvsh. Qay tarzda, qay yoʻsinda. ◆ Lugʻat qanday tuziladi? Bu pero qanday yozadi? Shuncha ishni bir oʻzing qanday bajarasan?

Qanday qilib Qaysi yoʻl bilan, qay tarzda, qaysi yoʻsinda. ◆ Qanday qilib bu yerga kelib qoldingiz? m ◆ Siz Oltin yulduzni qanday qilib olgansiz? Shuni aytib ber-sangiz. A. Qahhor, „Oltin yulduz“ . ◆ Biz radioaktiv moddalarning gʻoʻzalardagi tirik toʻqimalarga qanday qilib taʼsir qilishini aniqlashga muyassar boʻldik. "Fan va turmush" .

6 -ganda qoʻshimchasini olgan feʼllar-dan keyin kelib, berilgan savolga ijobiy javobni boʻrttirib, taʼkidlab ifodalaydi. ◆ Bu film ni koʻrganmisiz? -Koʻrganda qan-day. Shu kitob qiziqmi? -Qiziq boʻlganda qanday deysiz!

Qanday boʻlmasin (yoki boʻlsa ham) 1) qan-daydir, qanaqa boʻlmasin, bari bir. ◆ Endi u \Hypu] Fazliddinning hamma sifatlarida, qanday boʻlmasin, bir kamchilik koʻra boshla-di. Oybek, „Tanlangan asarlar; 2) qanchalik ogʻir, qiyin boʻlsa ham; nima (qilib) butsa ham, iloj topib“ . Handay boʻlmasin, erta-ga kelishing kerak. Qanday qilay Nima kila olar edim, nima qilay, na chora. ◆ Endi qanday qilay, boʻlar ish boʻlgan. m ◆ Qanday qilay, oʻrtoqjon, oʻzimga qolsa, shundoq boʻl-sin debmanmi. A. Qahhor, „Qanotsiz chittak“ .

Antonimlari

ҚАНДАЙ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

OʻTIL

Ruscha _ru

qanday
как; // какой, каков; ◆ qanday qilib как; каким образом; ◆ qanday qilib bu yerga kelib koldingiz? как вы сюда попали?; ◆ qanday qilib ishni muddatida bajarsak ekan? как бы нам управиться с работой к сроку?; ◆ bu masalaga siz qanday qaraysiz? как вы относитесь к этому вопросу?; ◆ siz qanday xulosaga keldingiz? к какому выводу вы пришли?; ◆ qanday boʻlsa-da, qanday boʻlsa ham, qanday boʻlmasin 1) как бы то ни было, каким бы то ни было образом, как-нибудь; 2) какой бы то ни было, какой-нибудь; ◆ uni koʻrganmisiz? - Koʻrganda qanday вы его видели? - Как же не видеть (видел, конечно); ◆ - Kitob qiziqmi? - Qiziq boʻlgan-da qanday deysiz! - (У тебя) интересная книга? - Ещё бы! (А как же!); ◆ qanday shodlik! какая радость!; ◆ qanday qilay! что я могу поделать!, что тут поделаешь!