qoplamoq

Oʻzbekcha (uz)

qoplamoq 1

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qop-la-moq

Etimologiyasi

QOPLA— 'ustini oʻra—'. Adirlarni oʻt-oʻlan va chechaklar q o p l a d i. Bu feʼl eski oʻzbek tilida qap otining 'gʻilof', 'jild' maʼnosidan (Devon, III, 160) —la qoʻshimchasi bilan yasalgan; keyinchalik birinchi boʻgʻindagi a unlisi â unlisiga, ikkinchi boʻgʻindagi a unlisi ä unlisiga almashgan: qap + la = qapla > qâplä—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Ustini yoki hamma yogʻi-ni qamramoq, burkamoq, bosmoq. Koʻk yuzi-ni bulut kopladi. Xonani tutun kopladi. Butun byurliqni korongʻilik kopladi.

2 Sathini, yuzasini, betini egallamoq; band qilmoq. Suv betini muz kopladi. Qir-larni yam-yashil maysalar kopladi. Dalalar-ni qor kopladi. n Ustini qovjirok oʻt-lar, sargʻish qamishlar koplagan koʻhna kobr-lararo kezdi. S. Siyoyev, Avaz.

3 koʻchma Qamrab, egallab olmoq (mavhum narsalar haqida). Uning boshini turli fikr-lar, rejalar kopladi. Oybek, Navoiy. ◆ Mu-rodning kolbini xijolat aralash sevinch qopladi. T. Ashurov, „Oq ot“ . ◆ Eʼzozxonning koʻng-lini allakanday shubhalar, sovuk vahimalar qoplab, oʻzini behol sezdi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . ◆ Qiz butun vujudini toʻsatdan qoplagan ogʻ-riq bilan onasini xotirlaydi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

4 Biror narsa sirtini, betini, ustini boshqa narsa bilan oʻramoq, sirtiga, beti-ga, ustiga boshqa narsa sirmoq, yopishtir-moq, toʻshamoq, yotqizmoq. ◆ Devorga marmar plitalar qopladik. Divanga duxoba qopla-moq. Yoʻlni asfalt bilan qoplamoq.

Koʻrpa qoplamoq 1) koʻrpa tikmoq, koʻrpa tayyorlamoq. Toʻy uchun yangi koʻrpalar qop-lamoqchi boʻladilar, partoʻshaklar olmoqchi boʻladilar. A. Qodiriy, Utgan kunlar; 2) koʻr-paning avra-astari orasiga paxta solmoq. Unsin xola qizining uch yangi koʻrpasini qop-lab, qaviqdan chiqardi. A. Hayitmetov, Unsin xola.

5 Toʻsmoq, berkitmoq; egallamoq. ◆ Qoʻli bilan ogʻzi-burnini qoplamoq. n ◆ Safarov supadagi kigizni tortib, alanganing ustini qopladi-da, yugurib, tashqariga chiqdi. A. Qahhor, „Koʻr koʻzning ochilishi“ . ◆ Eshik ochi-lib, barzangiday yigit chiqdi, gavdasi bilan eshikni qopladi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Moʻysafid domla butun devorni qoplagan katta doskaga temalarni yozishga kirishdi.

O. Yoqubov, Muqaddas.

6 Talab, ehtiyojga yetarli boʻlmoq. ◆ Ular-ning topgan pullari roʻzgʻor ehtiyojini zoʻr-gʻa qoplardi. S. Abdulla, „Mavlono Muqi-miy“ . ◆ Yashinning daromadi ehtiyojimizni qoplamasdi. H. Nosirova, „Men oʻzbek qizi-man“ .

7 koʻchma Yoʻqotilgan yoki yetishmaydigan narsa oʻrniga oʻrin boʻlmoq, oʻrnini toʻl-dirmoq, bosmoq. ◆ Zararni qoplamoq. Qarzni qoplamoq. n ◆ Dehqonning ming mashaqqat bilan ekib olgan hosili xarajatni qoplay olmasdi. N. Safarov, „Olovli izlar“ . ◆ Shuning uchun butun chiqimini qoplaydigan davlat toʻplamasa boʻlmaydi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

Yuziga (yoki betiga) charm qoplamoq q. charm.

qoplamoq II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qop-la-moq

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

Qopga solmoq, qopga joylamoq. ◆ Bugʻdoy qoplamoq. sht Bu kishilar sabzi kovlab, qoplamoqda edilar. Gʻ. Gʻulom, „Shum bola“ .

Antonimlari

ҚОПЛАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

OʻTIL

Feʼl

qoplamoq qoplamoq

Ruscha _ru

qoplamoq I
1 покрывать, закрывать, прикрывать; dalalarni oʻt qopladi поля покрылись травой; ◆ bronza (bilan) qoplamoq бронзировать;
2 покрывать, обшивать; ◆ koʻrpa qoplamoq шить (стегать) одеяло; ◆ gʻilof (bilan) qoplamoq натягивать чехол;
3 покрывать (о расходах), возмещать; ◆ xarajatlarni qoplamoq покрывать расходы; ◆ zararni qoplamoq возместить ущерб;
4 охватывать, окружать со всех сторон, заволакивать; затягивать; osmonni bulut qopladi тучи заволокли небо; butun vujudini gʻazab qopladi его охватил гнев.

qoplamoq II
насыпать в мешки, набивать в мешки, затаривать в мешки.