qorin

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qo-rin

Etimologiyasi

QORIN 'inson va hayvonlarning qopchasimon ovqat hazm qilish aʼzosi', 'oshqozon'. .. qoʻy-qoʻzilar kuni bilan qorinlariga yiqqan ovqatlarini bamaylixotir yotib kavsh qaytarayotgandir (Sunna-tilla Anorboyev). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli 'suyuq, mayda narsalarni bir-biriga aralanggir-' maʼnosini anglatgan qar— feʼlidan — (ï)n qushimchasi bilan yasalgan; oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi ioʻqolgan: qar— + ïn = qarïn > qârin.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

anat. Tananing qorin devori bilan qorin boʻshligʻidan iborat pastki, ovqat hazm qilish aʼzolari, yana baʼzi boshqa aʼzolar joylashgan qismi. Normat ancha yergacha qorni bilan sudralib bordi. I. Rahim, Chin muhabbat. Qorni solingan biyalar yelinlarini tirsillatadi. A. Qodiriy, Kichik asarlar. U oʻtirgan yerida qornini ushlab, qotib-qotib kuladi. S. Siyoyev, Yorugʻ-lik.

2 s.t. ayn. qorin boʻshligʻi.

Qorin boʻshligʻi Tananingʻ yuqoridan, yaʼni koʻkrak qafasidan diafragma bilan ajralib turadigan, pastdan katta chanoq boʻshligʻi, orqadan umurtqa pogʻonasi, yonbosh va oldindan serbar muskullar bilan che-garalangan qismi.

3 s.t. ayn. meʼda, oshqozon. ◆ Och qoringa tushgan oʻtkir may viz ettirib qaynat-di-da, tomoq ostini lovullatmoqqa oldi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Hozir.. qoʻy-qoʻzi-lar kuni bilan qorinlariga yiqqan ovqat-larini, bamaylixotir yotib, kavsh qayta-rayotgandir. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

Qorni och Qorni (meʼdasi)da hech narsa yoʻq, ovqat (yemish) talab. Qorni ochmoq Yemish talab boʻlmoq, ovqat tusamoq. -Rost, qornim ochdi, — dedi Turgʻunboy peshonasidan ter-larni sidirarkan. T. Ashurov, Oq ot. Qornim ochsa.. temir tovogʻimga ozgina-ozgina sut sogʻib olaman.. S. Siyoyev, Yorugʻlik. Qorni toʻy-moq q. toʻymoq 1. Qornim nonga toʻymayapti, biror ish topib ber. T. Ashurov, Oq ot.

Qorni toʻq q. toʻq I 1. Qorni och bilan qor-ni toʻqning nima ishi bor?

4 Hayvonlarning masalliq sifatida yoki idish sifatida ishlatiladigan shu aʼzosi. ◆ Ichak, qorin goʻsht boʻlmas, Dushman aslo doʻst boʻlmas. Maqol . ◆ Bir qorin moyni bir quma-loq chiritar. Maqol . n ◆ Toshxol bugʻlanib turgan oʻpka, jigar, buyrak, qorinlarni pi-choq bilan non ustiga olib qoʻygach, bar-moqlariga pufpuflab toʻgʻray boshladi. S. Nurov, „Maysalarni ayoz urmaydi“ . ◆ Xurjun-ning ikki koʻzini toʻlgʻazib, qorinda moy keltiradigan qiigloqi murid Tillaboy kelib ketdi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

5 koʻchma Tirikchilik, yeyish-ichish; kur-sok,, jigʻildon, nafs. U faqat qornini oʻy-laydi. n ◆ Matqovul aka, men non topar-mikanman, deb qorin gʻamida maktab ochganim yoʻq. M. Ismoiliy, „Fargʻona t“ . o. Hadeb qo-rinni oʻylash kerak emas. S. Siyoyev, Yorugʻlik.

6 koʻchma Qumgʻon, choydish, optova, xum, koʻza kabi idishlarning narsa solinadigan, tashqariga qappayib chiqqan keng, yoʻgʻon qismi. Butilkaning qorni. Koʻzaning qorni. Samovarning qorni. Choynakning qorni. m Hamisha Qodirovning stolida qorni katta grafin suv bilan toʻla turardi. Sh. Rashidov, Boʻrondan kuchli.

7 Baʼzi cholgʻu asboblarining oʻyib yoki boshqa yoʻl bilan ishlanadigan ichi boʻsh qismi (asbobning dastaga ulanadigan, ovoz beradigan qismi). U ayanchli bir vaziyatda qorakuya boʻlib kuyib, qornining yuz taxtasi oʻyilib tushgan dutorni qoʻliga oldi va boshini asta koʻtardi. N. Fozilov, Diydor. ..odam qancha och boʻlsa, shuncha yaxshi ishlaydi, dutorning ham qornini teshshimasa, ja-ranglamasdi.. Oʻ. Hoshimov, Qalbingga quloq sol.

8 s. t. Ich, bachadon. Menam qoʻzilarni ona-sining qornidan tu shishi bilan ajratga-nim yoʻq. S. Anorboyev, Oqsoy. Uyimizning toʻri seniki. Tor qornimga siqqan, keng uyimga sigʻmaysanmi?Oʻ. Hoshimov, Qalbingga quloq sol.

Bir qorindan talashib tushgan Bir onadan tugʻilgan. Onasining qornida 1) hali tugʻilgani yoʻq. U kelganda, sen chaqaloqmi-ding yo onang qornidamiding.. Oybek, Tanlangan asarlar; 2) koʻchma mutlaqo yoʻq, yer yuzida topilmaydi. Mening ustimdan ariza yozadiganlar onasining qornida, afandim. P. Tursun, Oʻqituvchi. Onasining qornida yot-ganday Juda tinch, betashvish. Xotirjam boʻl, kiyikchang xuddi onasining qornida yot-ganday rohat qilyapti. H. Nazir, Yonar daryo. Qorin piyoz (ning) poʻsti boʻldi Qorin nihoyatda ochdi. Mening qornim piyozning poʻs-ti boʻlib ketdi. V. Gʻofurov, Vafodor. Korin solmoq (yoki qoʻymoq, tashlamoq) Qorni meʼyoriy holatdagidan katgalashmoq, qorin-dor boʻlmoq. ◆ ..tezda qorin qoʻyib, koʻzoynak taqdi. Mirmuhsin, „Umid“ . ◆ Mashinadan oʻrta yoishardagi, sal qorin taiglagan.. bir kishi tushdi. S. Ahmad, „Choʻl burguti“ .

Antonimlari

ҚОРИН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qorin
[[[qorni]]]
1 живот; пузо, брюхо, утроба, чрево; // брюшной; ◆ qorin boʻshligʻi брюшная полость; ◆ qorin osti bezi поджелудочная железа; ◆ qorin pardasi брюшина; ◆ qorin solmoq отрастить себе брюшко; ◆ qorin toʻydirmoq (или toʻygʻizmoq) наесться, насытиться; qornim toʻq я сыт; qorning ochmi? ты голоден?; ты хочешь сеть?; qornim ochdi я проголодался; qorni chiqqan с брюшком; с выдающимся вперёд животом; ◆ qorinda bolasi bor 1) стельная, жерёбая, суягная и т. д.; 2) беременная; ◆ och qoringa на голодный желудок, натощак; ◆ och qoringa sassiq sarimsoq погов. чеснок на голодный желудок (говорится, когда голодному предлагают чаю, пива и т. д.); och qorkim, tinch qulogʻim погов. голоден, зато спокоен;
2 черево, синюга (специально обработанный мускульный мешок желудка, служащий для хранения сала); ◆ bir qorin yogʻ черево сала;
3 перен. разг. пузатый человек; пузан;
4 перен. средняя расширенная часть различных сосудов; шар; grafinning qorni шар графина; ◆ 

• qorin bandasi раб своего желудка, чревоугодник; ona qornida yotganday абсолютно спокойно, беззаботно.