quyosh

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qu-yosh

Aytilishi (Talaffuz)

• Ovoz

  (fayl)

Etimologiyasi

QUYOSH 'oʻz atrofida aylanuvchi hamma osmon jismlariga yorugʻlik va issiqlik taratadigan planeta¹. Bulut tarqab, q u yo sh nurlari taralsa, kishining koʻngli yorishadi. Qadimgi turkiy tilda 'jazirama', ' eng issiq harorat' maʼnosini anglatgan bu ot asli quyash tarzida talaffuz qilingan (Devon, III, 187; DS,

464): keyinchalik oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga al — mashgan: quyash > quyâsh. Bu soʻzning planeta nomi si — fatida ishlatilishi maʼno taraqqiyoti natijasida qa-dimgi turkiy tildayoq yuzaga kelgan (Devon, II, 390): 'eng issiq harorat' — 'issiqlik taratuvchi samoviy jism'.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 (astronomiyaga oid termin sifatida bosh harf bilan) Quyosh siste-masiga oid markaziy jism — oʻzidagi ter-moyadroviy reaksiyalar hisobiga yorugʻlik va issiqlik tarqatuvchi (chiqaruvchi) ulkan gaz-simon shar shaklidagi yoritqich. Sinonimlari: oftob, kun, shams, nur, shu'la.

◆ Yer Quyosh atrofida aylanadi. Quyoshning tutilishi.    m ◆ Raketalar tufayli biz Quyosh sistemasini oʻzlashtirish imkoniyatiga ega boʻldik.  "Fan va turmush" .

2 LLIy jismdan taraluvchi nur, issiq-lik. ◆ Quyosh vannasi. Yoz quyoshida qoraymoq. Quyoshga tutmoq. tsh Murod quyosh yoyilganda turdi. T. Ashurov, „Oqot“ . ◆ Uy, quyoshga teska-ri solinganligidan boʻlsa kerak, bir oz qo-rongʻiroq edi. S. Zunnunova, „Olov“ . ◆ Soldat-lar qahqahlashib yuborishdi. Ayniqsa, qora qoshli, yuzlari quyoshda pishgan yigit silla-si qurib kulardi. A. Ubaydullayev, „Qonli izdan“ .

3 koʻchma Nimaningdir hayot, yashash man-bai, asosi hisoblanadigan, shunday deb qaraladigan narsa haqida. ◆ Baxtu iqbolim quyoshi chiqdi, koʻrsatdi jamol, Uzbekistonda qazildi zoʻr kanal, oqdi zilol. Habibiy .

Quyosh batareyasi Yarimoʻtkazgichli foto-elementlarga asoslangan, quyosh radiatsiya-si energiyasini bevosita elektr energiyasi-ga aylantirib beradigan tok manbai. ◆ 2005 yil bizga grant asosida YUNESKO tomoni-dan quyosh batareyasi.. 6epwidu. Gazetadan .

4 Quyosh (erkaklar ismi).

Sinonimlari

shams, oftob, kun, ufq

Antonimlari

ҚУЁШ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

quyosh

Tillarda

Quyosh

• Afrikaanscha: son
• Astuleoncha: sol
• Aymaracha: willka
• Ozarbayjoncha: günəş
• Bengalicha: সূর্য (surjô)
• Datcha: solen
• Estoncha: päike
• Inglizcha: sun
• Fransuzcha: soleil
• Italyancha: sole
• Ispancha: sol
• Fincha: aurinko
• Mojarcha: nap
• Idocha: suno
• Gruzincha: მზე (mze)
• Koreyscha: 일 (il), 해 (hae)
• Olmoncha: Sonne
• Nauruancha: ekwan
• Niderlandcha: zon
• Kurdcha: roj
• Slovatscha: slnko
• Shonacha: zuva
• Suaxilicha: jua
• Tagalcha: araw
• Tatarcha: qoyaş
• Turkcha: güneş
• Turkmancha: güneş
• Tok-pisincha: san
• Yaponcha: 日 (nichi)

Ruscha _ru

quyosh
1 солнце; // солнечный; ◆ quyosh vannasi солнечная ванна; ◆ quyosh nurlari солнечные лучи; ◆ quyosh sistemasi астр. солнечная система; Quyosh tutilishi затмение Солнца; ◆ quyosh botmasdan до захода солнца; ◆ quyosh chiqmasdan до солнца, до восхода солнца; ◆ haqiqat quyoshi перен. солнце правды;
2 Куяш (имя собств. мужское).