soʻqmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

soʻq-moq

Etimologiyasi

SOʻQMOQ ' odamlar qatnovi natijasida oʻz-oʻzidan yuzaga kelgan yolgʻizoyoq yoʻl'. ..oʻng tomondagi s oʻ h m o h yaylov tomon hiyalashib ketgan (Hakim Nazir). Bu ot eski oʻzbek tilida 'ur-' maʼnosini anglatuvchi soq— feʼlining 'takror' maʼnosini ifodalovchi -ma qoʻ-shimchasi bilan hosil qilingan shaklidan —q qoʻshimchasi bilan yasalgan (КРС, 651); q undoshi taʼsiri bilan uning oldidagi a unlisi â unlisiga almashgan: (soq— + ma = soqma-) + q = soqmaq > soqmâq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. Odamlar qatnovi natijasida oʻz-oʻzidan yuzaga kelgan yolgʻizoyoq yoʻli. ◆ Mana shu adirlar bagʻridan bir soʻqmoq oʻtgan. "Yoshlik". ◆ Sahro soʻqmogʻida boshin egib jim, Bir kimsa ketmoqda, bilmasman, u kim. A. Oripov, „Yillar armoni.“

2. koʻchma Kishi faoliyatida, hayotda bosib oʻtgan yoki bosib oʻtiladigan yoʻl. ◆ Hayotimiz juda goʻzal. Lekin uning oʻziga yarasha past-balandliklari, soʻqmoqlari ham bor. Oʻylab tursam, mening yolgʻizoyoq soʻqmoq yoʻlim allaqachon tugabdi. A. Muxtor, „Asarlar.“

3. Urmoq, tushirmoq, solmoq. {{misol|Musht bilan soʻqmoq. Kalla soʻqmoq. ◆ Soʻqolmagan soʻyil koʻtarar. Maqol. ◆ Yoʻq, ogʻalar, temirni qizigʻida soʻqib qolish kerak! A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar.“

4. kam qoʻll. Oʻzicha oʻylab chiqarmoq, toʻqimoq, yasamoq. ◆ "Yaqinda Qirmizxon bilan Qiyomxonning toʻylari boʻlarmish", deb Islom otadan qutulshi uchun shunchaki vaj–korson soʻqqan edi. N. Aminov, „Kdhqaha.“

Falsafa soʻqmoq {{ayn.} falsafa sotmoq q. falsafa 2.

Antonimlari

СЎҚМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

soʻqmoq soʻqmoq

Ruscha _ru

soʻqmoq
1 тропа, тропинка, тропка; ◆ soʻqmoq yoʻl тропка, стёжка.
3 ударять, бить, стукать; колотить; сколачивать;
4 выдумывать, придумывать, выдвигать (выставлять) доводом; ◆ 

• falsafa soʻqmoq пренебр. философствовать.