tishlamoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

tish-la-moq

Etimologiyasi

TISHLA- 'tishlar orasiga olib qis-\ Tilini t i sh l a b o l g a n odam tishini sugurib tash—

lamaydi (Abdulla Qahhor). Bu feʼl qadimgi turkiy tilda tïsh otidan -la qoʻshimchasi bilan yasalgan (ДС, 563; Devon, II, 396); oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan, ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: tïsh + la = tïshla- > tishlä-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Tishlari orasiga olib, bir qismini uzib, ajratib olmoq. Juvon qoʻlidagi olmani ustma-ust bir necha martaba tishzadi va chala chaynab yutdi. A. Qahhor, Ming bir jon. ◆ Eʼzozxon suvi qochgan nonni tishlab, chaynay boshladi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ .

2 Tishlari orasiga olib qismoq, tishlari bilan tutmoq, tishida ushlamoq. ◆ Mu-shuk bolasini tishlab, hovliga olib chiqdi. shsh ◆ Mirzakarimboy.. soʻzni nimadan boshlash-ni bilmay, soqolining uchini tishlab dedi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ [Joʻra\ Qamchini tishlagan holda, otga mindi. H. Shame, „Dushman“ .

3 Tishlarini botirib jarohatlamoq, qopmoq. ◆ Uni it tishlab oldi. Bu ot tish-lamaydi. n ◆ Tilini tishlab olgan odam tishini sugʻurib tashlamaydi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Ot jonivor, oldidan kel-ganni tishlab, orqadan kelganni tepibdi. "Ertaklar" .

4 koʻchma Qattiq ran bilan ozor bermoq, achitib gapirmoq, chaqib olmoq. ◆ Maston kam-pir nevarasining yigʻlab turib qilgan zori-ga qaramay, yana tishlab-tishlab olmoqchi boʻldi, lekin shaytonga hay berdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

Barmogʻini tishlamoq q. barmoq 1. ◆ Shunday hiyla bilan berardimki \zaharni\, ta-biblar barmogʻini tishlab qolgan bulardi.. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Burnini tish-lamoq Hech narsa qila olmaslikka ishora qiladi. ◆ Alam qilsa, burningni tishla. ™ ◆ Endi uyga qaytish yoʻq. Mirzakarimboy burnini tishlab qolsin. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Yer tishlamoq Yerga qulab jon bermoq, oʻlmoq. ◆ Fashist., yo qansharidan oʻq yeb, yer tishlaydi, yo evini qilsa, roʻpara kelgan te-shikka oʻzini uradi. A. Qahhor, „Asarlar“ . Mum tishlamoq q. mum. ◆ Eshpoʻlatov lom-lim de-madi, deb biz ham mum tishlab keta ber-sakmikin.. "Mushtum" . Oldidan kelsa tishlaydi, ketidan kelsa tepadi Oʻziga yoʻlat-maslik. ◆ Mulla Norqoʻzi oʻsha gapni hazilla-shib aytganini arz qilish uchun oldidan kelsa tishlar, ketidan kelsa tepar edi.. A. Qahhor, „Asarlar“ . Tilini tishlamoq q. til 1. ◆ Ogʻzing-ni yum, tilingni tishla, Adolat, urushga borganlarning hammasi ham halok boʻlaver-maydi.. I. Rahim, „Chin muhabbat“ . Tishida tishlab Nihoyatda ehtiyotlab. ◆ Ikki-uch yoshida onadan yetim qoladi. Otasi uni tishida tishlab katta qiladi. H. Nosirova, „Men oʻzbek qiziman“ . ◆ ..topgan-tutganini tishida tishlab saqladi. Sh. Rashidov, „Boʻrondan kuchli“ . Qulogʻidan tishlamoq Oʻziniki qilib qoʻymoq (odatda, qiz bolani yoshligida, keyin unga uylanish uchun). Sen uning qulogʻini tiitgansan, nomard U. Ismoilov, Saylan-ma. ◆ Yoshligimizda bir-birimizni yaxshi koʻri-shib yurardik, qoʻshni edik, qulogʻini tishlab ham qoʻygan edim, — dedi Botira/sh. Sh. Rizo, „Qor yogʻdi, izlar bosildi“ .

</a>lzz ¹²⁰

Antonimlari

ТИШЛАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

tishlamoq
1 кусать; прикусить; tilini tishlab olmoq прикусить себе язык; ◆ hayronlikdan barmogʻini tishlamoq от удивления прикусить себе палец; achchigʻing kelsa, burningni tishla погов. шутл. если сердишься, кусай себе нос;
2 кусаться; bu ot tishlamaydi эта лошадь не кусается; uni kuchuk tishlab oldi его укусила собака;
3 взять зубами; держать в зубах; mushuk bolasini tishlab, hovliga olib chiqdi кошка взяла зубами своего котёнка и вынесла во двор; kampir ipning bir uchini tishlab, ikkinchi uchini qoʻllari bilan esha boshladi старуха, держа в зубах один конец нитки, начала скручивать руками другой конец;
4 есть, кушать; ishlamagan tishlamas кто не работает, тот не ест;
5 перен. крепко задеть, язвить; * yer tishlab yotmoq (букв. лежать, кусая землю) лежать в тяжёлом состоянии (от боли, болезни и т. п.); yer tishlab qolmoq падать замертво, умирать, погибать; подыхать; tilini (или labini) tishlab qolmoq перен. прикусить язык.