toʻmtoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

toʻm-toq

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Uchi, tigʻi oʻtkir boʻlmagan, oʻtmas (baʼzi teshuvchi narsalar haqida). ◆ Toʻmtoq igna. Toʻmtoq mix. yash Usta qizning qovogʻidan qogʻozlarni olib, kiprigini toʻm-toq qaychi bilan qayirayotgan edi. S. Ahmad, „Moʻtti“ . ◆ Qshshchning toʻmtoq tomoni Yoʻldosh-ning kallasiga tegdi. S. Siyoyev, „Avaz“ .

2 Old, uch tomoni kesib tashlangan, ke-silgan (oyoq, qoʻl, barmoq, daraxt va uning shoxlari haqida). ◆ Uning toʻmtoq qoʻli bili-nar-bilinmas qaltirar, jagʻ mushaklari jimjiloqday boʻrtib loʻqillayotgandi. S. Karomatov, „Oltin qum“ . ◆ Novda,shri qirqshsh berib toʻmtoq boʻlib qolgan qator tut da-raxtlari chorsi kartalarni ajratib turibdi. Mirmuhsin, „Nuqra“ .

3 Umuman, uch (bosh, old) tomoni oʻtkir boʻlmagan, uchli emas. ◆ Bashirjon sekin oʻrni-dan turdi. Toʻmtoq burni sal-pal kerilib, chuqur-chuqur nafas olardi. N. Aminov, „Yol-gʻonchi farishtalar“ . ◆ Dadasi mahaʼshda birinchi boʻlib galstuk taqqan, uchi toʻmtoq botinka kiyib, shimini ustiga tushirganlar-dan edi. Shuhrat, „Jannat qidirganlar“ .

4 koʻchma s. t. Akdi, zehni unchalik oʻtkir emas, bilimi, tushunchasi cheklangan, tor. ◆ Toʻmtoq odam, yaya Uch-toʻrt kundayoq Toji-boyning oʻqishga qunti yoʻq, zehni toʻmtoq oʻquvchilardan ekani bilinib qoldi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . ◆ Ustarani qayrab turilmasa oʻtmaslanganidek, odam ham oʻz bilimini orttirmasa, toʻmtoq boʻlib qolar ekan. A. Muhiddin, „Hadya“ . ◆ -Bilaman qurumsoqni, — dedi kamgap, soʻzga toʻmtoq chitfurush boy-vachcha. Oybek, „Ulugʻ yoʻl“ .

5 koʻchma Mazmuni yoki tuzilishi jiha-tidan qusurli; chala-chulpa, choʻltoq, mujmal. ◆ Toʻmtoq jumla, Toʻmtoq javob. Gapi toʻm-toqningoʻzi toʻmtoq. Maqol . ■■ f ◆ Qozi:] Siz aralashmay turing, ellikboshi, johilsiz. Toʻmtoq gapirib, ishning pachavasini chi-qardingiz! Hamza, „Boy ila xizmatchi“ . ◆ Hoji xola.. shu bilan hikoyasini toʻmtoq qilib tugatdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

Antonimlari

ТЎМТОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

toʻmtoq
1 культяпка, культя; // куцый; ◆ toʻmtoq qoʻl обрубок руки; ◆ uning oʻng oyogʻi toʻmtoq у него правая нога без пальцев (или без ступни);
2 тупой, тупоносый; ◆ tumshugʻi (uchi) toʻmtoq etik тупоносые сапоги; ◆ uchi toʻmtoq kalish тупоносые калоши; ◆ qalam toʻmtoq boʻlib qoldi карандаш стал тупым; карандаш затупился; ◆ uchi toʻmtoq bigiz тупое шило; ◆ toʻmtoq pichoq тупой нож;
3 перен. разг. тупой, тупоумный, тупоголовый; чурбан, болван;
4 перен. куцый; ◆ toʻmtoq gap куцая фраза.