tong
Afrikaanscha (af)
.svg){kind=small}
Afrikaanscha (af)Ot
tong
Gagavuzcha (gag)
Gagavuzcha (gag)Ot
tong
Niderlandcha (nl)
Niderlandcha (nl)Ot
tong (koʻplik tongen, kichkina tongje, kichkina koʻplik tongjes)
Oʻzbekcha (uz)
Oʻzbekcha (uz)Sinonimlari
Antonimlari
Morfologik va sintaktik xususiyatlari
tong
Aytilishi
Etimologiyasi
_ TOŊ ' kun chiqish payti', ' sahar'. Xoʻrozlar ham uygonib, Berdilar t o n g d a n xabar (Gʻayratiy). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli tan tarzida talaffuz qilingan (ПДП, 426; De-von, III, 367; DS, 532); oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan: taŋ > tâŋ.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
Maʼnosi
I 1 Kun chiqish payti, subhidam, sahar, azon. ◆ Bahor tongi. Tong payti. Tong shabadasi. Tong qorongʻisi. ◆ Xoʻrozlar ham uygʻonib, Berdilar tongdan xabar. Kimlarga ogʻir botar, Kimni shirin allalar. Gʻayratiy ◆ Tongga yaqin toʻplar, mashinalar, tanklar qalangan, jangchilar qaynagan katta manzilning qoʻyniga kirdi. Oybek, „Quyosh qoraymas“ ◆ Erta tongda Nurullaboyda Aravaga qoʻshildi otlar. E. Rahim
- Yolgʻon tong aynan subhi kozib qarang subh. ◆ Tong boʻzarib yorishdi. Yolgʻon tongda adashib yoʻlga chiqqan bulutlar taraldi. Shuhrat, „Shinelli yillar“ . ◆ Tongni tong ottirib, kunni kun bottirib — ertalabdan kechgacha va kechasi bilan tinmay. ◆ Tunni tongga ulamoq yoki ◆ tong ottirmoq — kechasi bilan uxlamay, biror ish, xayol va shu kabilar bilan mashgʻul boʻlmoq. ◆ [Nizomjon] Kechalari yulduz toʻla osmonga tikilib, tunni tongga ulab, qushlar naʼmasidan, suvlar shildirashidan koʻngilga allaqanday yupanch izlardi. S. Ahmad, „Ufq“ . ◆ Toʻxta xola chinakchilikdan chiqqan paxtasini kechalari yigirar, charx oldida tong ottirardi. I. Rahim, „Chin muhabbat“ . Erta tong yoki tong sahar Juda erta, kun yorishar-yorishmas.
2 koʻchma Biror narsaning boshlanish payti, ilk davri. ◆ Baxt tongi. v ◆ Kunlar kelar — qop-qora ufq Ol shafaqdan boʻlar lolarang, Najot tongin ochadi quyosh. Gʻayratiy .
- Tong otdi Quyosh chiqish payti yaqin-lashib, kun yorishdi. ◆ Tong otdi. Tepaliklarning qor bosgan oppoq choʻqqisi, oʻrmondagi daraxtlarning uchi qizardi. A. Qahhor, „Oltin yulduz“ .
Sinonimlari
Antonimlari
tong II
Morfologik va sintaktik xususiyatlari
tong
Aytilishi
Etimologiyasi
Maʼnoviy xususiyatlari
Maʼnosi
- tong (qotib) qolmoq ayn. dong qotib qolmoq q. dong II. ◆ Ibodilla ertalab doʻkonni ochib, hujraga kirdi-yu, akasini koʻ-rib, tong qoldi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . ◆ Voqea ustiga kelgan Shirin bu holni koʻrib, tong qotib qolgan. S. Ayniy, „Qullar“ .
Sinonimlari
Antonimlari
ТОНГ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
Ot
tong (koʻplik tonglar)
Ruscha ru
tong I
1 рассвет; заря (утренняя); ◆ tongda на заре; ◆ tong otmoqda заря занимается; рассветает; ◆ tong otguncha до рассвета, до зари; ◆ tong otganda на рассвете; ◆ tong qorongʻusida до рассвета, перед рассветом, в предрассветном мгле; ◆ tong qorongʻusida uydan chiqib ketdim я вышел из дому ни свет ни заря; ◆ tong ottirmoq не спать до рассвета;◆ bu kecha oppoq tong ottirib chiqdim в эту ночь я не спал; ◆ tong yorishdi рассвело; ◆ tongni tong ottirib, kunni kun bottirib разг. (букв. заставляя зарю заниматься, а солнце садиться) с кочи до рассвета и с утра до вечера, от зари до зари;
2 перен. заря; ◆ ozodlik tongi заря свободы; ◆ yangi hayot tongida на заре новой жизни; ◆ baxt tongi заря счастья; ◆
- otni tong oshirmoq ставить лошадь выстояться на всю ночь, не дав ей корма.
tong II:
◆ tong qolmoq поражаться, быть пораженным; оторопеть, остолбенеть (от изумления); ◆ tong qoldirmoq поражать, ошеломлять (чем-л.); ◆ tong qotdi или ◆ tong qotib qoldi он окаменел; он обалдел.