Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yum-shoq

Aytilishi

Etimologiyasi

YUMSHOQ ’qoʻl botadigan’, ’oson eziladigan’. U beixtiyor toʻshakday yu m sh o h maysazorga oʻtirib holdi (Sunnatilla Anorboyev). Bu sifat qadimgi turkiy tilda 'yumshoq holatga kel-’ maʼnosini anglatuvchi yum-sha- feʼlidan (ПДП, 390; Devon, III, 321; DS, 279) -q qoʻshimchasi bilan yasalgan (ПДП, 390; Devon, III, 51; DS, 279); oʻzbek tilida q undoshi oldidagi a unlisi â unli — siga almashgan: yumsha- + q = yumshaq > yumshâq.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Qoʻl tegsa botadigan, oson eziladigan; muloyim, mayin. ◆ Yumshoq yos-tiq. Yumshoq pat. Yumshoq xamir. yat Uy toʻrida, yumshoq koʻrpa ustida qargʻashoyi koʻylakli bir xotin.. yotar edi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ ◆ U beixtiyor toʻshakday yumshoq maysazorga oʻtirib qoldi. S. Anorboyev, Oqsoy. ◆ Qor suviga toʻygan yer xamirdek yumshoq edi. S. Ahmad, Ufq. ◆ Normat Adolat-ning yumshoq qoʻli, nozik barmoqlarini kaf-ti bilan siladi. I. Rahim, Chin muhabbat.

2 Osonlikcha turli shaklga kiradigan, ishlov berilishi oson, boʻsh. ◆ Yumshoq yogʻoch. Yumshoq metall. Yumshoq sim.

3 Chaynalishi, yeyilishi oson; mayin, muloyim (ovqat haqida). ◆ Yumshoq shavla. n ◆ Mana, yigitcha, yumshoq non ham olib chiqdim. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . ◆ Shu yigit menga uch haf-ta qaradi, bir burda non topsa, yumshoq joyini menga berib boqdi. A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqlari.

4 koʻchma Birovga qattiq gapirmaydigan, dagʻallik qilmaydigan; muloyim. ◆ Munavvar "oʻta intelligent", yumshoq bir odamga da-gʻallik qilib, ozor berganiga oʻksindi. S. Anorboyev, Mehr. ◆ Kampir koʻpni koʻrgan, achchiq-chuchukni tatigan, yumshoqqina xotin edi. S. Ahmad, Ota. ◆ Tabiatan yumshoq, koʻngilchan odam, yolgʻiz farzandini urishishga tili bor-masdi. Oʻ. Umarbekov, Yoz yomgʻiri.

Koʻngli yumshoq yoki yumshoq koʻngil Bi-rovning gapiga tez ishonadigan, tez koʻna-digan; koʻngilchan, rahmdil. ◆ Ochsh qanchalik tez va koʻngli yumshoq boʻlsa, Mahkam shuncha-lik vazmin edi. P. Qodirov, Uch ildiz.

5 Yoqimli taʼsirga ega; muloyim. ◆ Avji qish vaqti boʻlsa ham, yerda sira qor yoʻq, havo xuddi bahorday yumshoq edi. S. Zunnuno-va, Yangi direktor. ◆ Hozir uning horgʻin yuzidagi yumshoq jilmayish birdan soʻndi. A. Muxtor, Opa-singillar. -Biror soat ham uxlaganim yoʻq, — ◆ dedi-da, "sababini oʻzim ham bilmayman", degandek yumshoq kulib qoʻydi. Shuhrat, „Shinelli yillar“ .

6 Ozor yetkazmaydigan; yengil. ◆ Yumshoq jazo. ■■ ◆ Quturmay ham nima qilsin, chay-qovchilikda ayblanganlarning ustidan sudlar shu qadar yumshoq hukm chiqaradiki, bilmay-san kishi: jazo berdimi, nasihat qildimi? A. Qahhor, „Ogʻaynilar“ .

Yumshoq supurgi q. supurgi.

Sinonimlari

Antonimlari

ЮМШОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yumshoq
1 мягкий; нежный; // мягко; нежно; ◆ yumshoq non мягкий хлеб; ◆ nonning yumshoq joyi мякиш; ◆ havo toza va yumshoq воздух чист и нежен; ◆ yumshoq iqlim мягкий климат; ◆ ilonning sirti yumshoq boʻlsa ham, ichi zahar посл. хотя змея снаружи и мягка, у неё внутри яд; ◆ Uning yangi amirkon kavushi yumshoq gʻirchillar edi (Ойбек, «Ќутлуѓ ќон») Её новые лакированные туфли мягко поскрипывали;
2 мягкий, легко поддающийся обработке; yumshoq yogʻoch мягкое дерево, мягкая древесина;
3 перен. кроткий, мягкий, лишённый резкости; ◆ yumshoq muomalali кроткий в обращении; ◆ yumshoq odam мягкий человек;
4 мягкий, не суровый; ◆ yumshoq jazo мягкое наказание;
5 рыхлый смягчённый; взрыхлённый; ◆

yumshoq supurgi (букв. мягкая метла) мягкий в обращении, но упрямый по характеру, хитрый (себе на уме) человек; // мягко стелет, да жёстко спать.

yumshoq