Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

yu-vosh

Aytilishi

Etimologiyasi

YUVOSH ’shoʻxlik qilmaydigan’, ’moʻmin-qobil’. Dadam juda yu v o sh, shirin soʻz chol edi (Oybek). Bu sifat qadimgi turkiy tilda mavjud boʻlib, ’tinchlan-tir-’ maʼnosini anglatgan yava- feʼlidan (ДС, 248: yava + l 'uspakaivatsya’) -sh qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, IV, 52; Devon, III, 18; DS, 248); oʻzbek tilida v

undoshining taʼsiri bilan birinchi boʻgʻindagi a unlisi U Unlisiga, ikkinchi boʻgʻindagi a unlisi â unlisiga al— mashgan: yava- + sh = yavash > yuvâsh. Soʻzlashuv nutqida bu soʻz yâvvâsh tarzida talaffuz qilinadi, bunda v un — doshi qatlanadi, a unlilari â unlilariga almashadi: yava- + sh = yavash > yavvash > yâvvâsh.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 sft. Shoʻxlik qilmaydigan, tinch yoki jim yuradigan; beozor. ◆ Yuvosh bola. Yuvosh ot. yash Musulmonqul.. qoʻy kabi yuvosh Toshkent hokimi Salimsoqbekni oʻldirib, oʻrniga Azizbekdek zolimni belgiladi. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar. ◆ Dadam juda yuvosh, shirinsoʻz chol edi. Oybek, Tanlangan asarlar. ◆ Yuragingiz daryo-da, oyi! Yoki sinfga nuqul yuvosh, aqllilarini terib olganmisiz-a! H. Nazir, Opaxonimiz.

2 rvsh. Beozor tarzda. ◆ Zaynab yuvoshgina kulib, qizarib, chamadonchasini koʻcha oʻrtasi-ga qoʻydi. Oybek, O.v. shabadalar. ◆ Qamchi jahlidan tushib, Mavlon akaga yaxshi sho-girdlardek yuvosh boqdi. H. Gʻulom, Mashal.

Sinonimlari

Antonimlari

ЮВОШ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

yuvosh
1 смирный, тихий, спокойный; // тихонько, тихо, спокойно; ◆ yuvosh bola тихий мальчик; ◆ yuvosh ot смирная лошадь; ◆ u bolasining yuzini yuvoshgina siladi она тихонько погладила своего ребёнка по лицу;
2 кроткий, безобидный; ◆ yuvosh xarakter кроткий характер; ◆ yuvosh hayvon безобидный зверёк; ◆ qoʻydek yuvosh (букв. смирный как овечка) кроткий, тихий (о человеке).

yuvosh