bosim

Oʻzbekcha (uz)

bosim I

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

bo-sim

Etimologiyasi

BOSIM I ’yuza birligiga toʻgʻri keladigan kuch’ (fizika termini). Uning hon b o s i m i tez-tez oʻzgarib turadi. Bu ot bâs- feʼlining ’ogʻirligʻi, kuchi bilan taʼsir et-’ maʼnosidan -(i)m qoʻshimchasi bilan yasalgan: bâs- + im = bâsim.

BOSIM II 'surunkasiga’, ’toʻxtamay’. Bir hafta b o s i m ishladik. Bu soʻz bâs- feʼlining ’ustma-ust faoliyat koʻrsat-’ maʼnosidan -(i)m qoʻshimchasi bilan yasalgan: bâs- + im = bâsim.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

fiz. Biror jism yuza bir-ligiga tik yoʻnalishda taʼsir qiladigan boshqa kuchni ifodalovchi fizik katgalik.◆  Qon bosimi. Atmoarera bosimi. n Bir million atmosfera bosimida temir hajmi, taqriban, 30 foizga kamayadi. "Fan va turmush".◆  Jahl chiqqanda, bosh miya mushaklarining tanobi tortiladi, qon tomirlari siqiladi, ichki qon bosimi oshib ketadi. "Saodat".

bosim II

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

bo-sim

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

rvsh. Tin olmay, toʻxtamay, su-runkasiga.◆  Jamshsh qizi bshshn olti kun bosim oʻtirib tikkan tagdoʻzi doʻppilarini sotgani ketdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ ◆  Rixsivoy aka hosilotlik vazifasidan olingach, uch kun bosim qishloqda koʻrinmadi. R. Fayziy, Choʻlga bahor keldi.◆  Uch kundan beri bosim chap koʻzim uchar edi. S. Ahmad, Qadrdon dalalar.

bosim III

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

bo-sim

Etimologiyasi

shv. folk. Ustun, baland; afzal. Bosim kelmoq. n Bizlardan [parilar-dan

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ odamning suluvi bosim keladi. "Balo-gardon".

bosim IV

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

bo-sim

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

esk. ayn. urgʻu.◆  Kitobni esa, ruscha tez va bosimlarini joyiga qoʻyib oʻqiy bilgani uchun, Saidiy oʻqishi kerak edi. A. Qahhor, Sarob.◆  Bundan tashqari, baʼzan soʻz-dagi bosimning oʻrni atayin almashtirilib.. "Adabiyot nazariyasi".

Antonimlari

БОСИМ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

bosim

Ruscha _ru

bosim I
давление; ◆ qon bosim давление крови; ◆ atmosfera bosimi атмосферное давление.

bosim II
нареч.
подряд, беспрерывно, без перерыва; не отрываясь; ◆ uch kun bosim yomgʻir yogʻdi три дня подряд шёл дождь; ◆ dissertatsiya ustida bir oy bosim oʻtirdim я целый месяц не отрываясь сидел над диссертацией.

bosim III
лингв. уст. ударение.