Oʻzbekcha (uz)
tahrirlash

qat I tahrirlash

Morfologik va sintaktik xususiyatlari tahrirlash

qat

Aytilishi tahrirlash

Etimologiyasi tahrirlash

QAT I 'qavat', 'taxlam'. Azmiddin bir varaq hogʻozdagi bir necha h a t buklangan xatni olib, chiroh shuʼlasiga tutib koʻzdan kechirdi (Hamid Gʻu— lom). Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi 'taxla-' maʼno-sini anglatgan qa— feʼlidan (Devon, III, 266) —t qoʻshim-chasi bilan yasalgan (ДС, 432; Devon, I, 311); keyinchalik oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan : qa- + t > qat > qät I.

QAT II ' marta', ' karra'. [Elektr] dehhonchilikni uch h a t yuhoriga koʻtaradi (Oybek). Bu soʻz qat I soʻ— zining qat-qat takror shaklidan maʼno taraqqiyoti yoʻli bilan oʻsib chiqqan: qat—qat = 'bir necha qat -> (miqdor sifatlovchisi) qat II.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari tahrirlash

Maʼnosi tahrirlash

1 Qavat-qavat yoki qatlam-qat-lam narsalarning xar bir qavati, qatlami. ◆ Toʻrt qat buklangan koʻrpacha. m ◆ Azmiddin bir varaq qogʻozdagi bir necha qat buklangan xatni olib, chiroq shuʼlasiga tutib, koʻzdan kechirdi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . ◆ Imonim-ni asrayman desang, bu yerlardan boig olib ketish kerak. Boʻlmasa, yetti qat yer tagi-da yonib turgan doʻzaxda qovurilasan. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

2 Taxlangan, buklangan narsalarning orasi. ◆ Koʻrpaning qati. yaya Hojimat bel-bogʻining qatidan qogʻoz chiqazib tashladi. S. Ahmad, „Qadrdon dalalar“ . ◆ Mehri opa birinchi konvertni ochdi.. Ikkinchisini ochdi-yu, xatning qatidagi rasmga koʻzi tushishi bilan toʻxtab, unga tikilib qoldi. R. Fay-ziy, „Ona“ .

3 Maʼlum qalinlikdagi yoyiq narsalar qatlami, qavat. ◆ Bir bechoraning chekkan xoʻr-ligini oʻylab, har kuni bir qat etdan tushaman. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Mana, men geolog, necha yildirki, Tinmay oʻrgana-man tuproq qatini. Zulfiya .

4 kam qoʻll. Sahifa, varaq. ◆ Varaqlanar yetimlikning daftarin qati. Gʻ. Gʻulom .

5 kam qoʻll. ayn. qator 1. ◆ Oyna opa ichki bir titroq moeyui bilan ingrandi. Qansha-rida ikki qat ajin boʻrtdi. Sh. Xolmir-zayev, „Toʻlqinlar“ .

6 Marta, karra, qatla. ◆ Biroq uning tash-vishi ikki qat oshdi.. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Ayniqsa, keyingi paytlarda ish chalkashib, oʻn qat ogʻirlashib ketdi. Oybek, „O“ .v. shabadalar. ◆ Nega, koʻnglim, boʻlding be-toqat? Tinchman, dedim senga necha qat. Mirtemir .

Sinonimlari tahrirlash

Antonimlari tahrirlash

qat II tahrirlash

Morfologik va sintaktik xususiyatlari tahrirlash

qat

Aytilishi tahrirlash

Etimologiyasi tahrirlash

shv. soʻr. olm. Qayer?, qaysi yer?, qaysi joy? Sherbek:

Maʼnoviy xususiyatlari tahrirlash

Maʼnosi tahrirlash

◆ Uzoqligi qatga borardi? Koʻpi bilan toʻrt-besh kunlik yoʻl. S. Anorboyev, „Oqsoy“ . t

Sinonimlari tahrirlash

Antonimlari tahrirlash

qat III tahrirlash

Morfologik va sintaktik xususiyatlari tahrirlash

qat

Aytilishi tahrirlash

Etimologiyasi tahrirlash

Maʼnoviy xususiyatlari tahrirlash

Maʼnosi tahrirlash

esk. Ustiga qamish qalam uchini qoʻyib turib, pichoq bilan kesish uchun suyakdan yasalgan taxtacha.

Sinonimlari tahrirlash

Antonimlari tahrirlash

qat IV tahrirlash

Morfologik va sintaktik xususiyatlari tahrirlash

qat

Aytilishi tahrirlash

Etimologiyasi tahrirlash

a. £-ki — kesish, qirqish; uzish, uzilish

Maʼnoviy xususiyatlari tahrirlash

Maʼnosi tahrirlash

qat etmoq s. t. ayn. qatʼ etmoq q. qat(ʼ).

Sinonimlari tahrirlash

Antonimlari tahrirlash

ҚАТ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari tahrirlash

Ruscha ru

qat I
слой, ряд; складка (см. также tax); ◆ teri qatlari складки кожи; ◆ 

  • ikki qat разг. беременная.


qat II
разг. см. qat(ʼ).

qat III
костяная пластинка, на которой обрезали острым ножом кончик калама (см. qalam 2).

qat IV
раз (см. также qatla).