qat
tahrirlash
qat I tahrirlash
Morfologik va sintaktik xususiyatlari tahrirlash
qat
Aytilishi tahrirlash
Etimologiyasi tahrirlash
QAT I 'qavat', 'taxlam'. Azmiddin bir varaq hogʻozdagi bir necha h a t buklangan xatni olib, chiroh shuʼlasiga tutib koʻzdan kechirdi (Hamid Gʻu— lom). Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi 'taxla-' maʼno-sini anglatgan qa— feʼlidan (Devon, III, 266) —t qoʻshim-chasi bilan yasalgan (ДС, 432; Devon, I, 311); keyinchalik oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan : qa- + t > qat > qät I.
QAT II ' marta', ' karra'. [Elektr] dehhonchilikni uch h a t yuhoriga koʻtaradi (Oybek). Bu soʻz qat I soʻ— zining qat-qat takror shaklidan maʼno taraqqiyoti yoʻli bilan oʻsib chiqqan: qat—qat = 'bir necha qat -> (miqdor sifatlovchisi) qat II.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari tahrirlash
Maʼnosi tahrirlash
1 Qavat-qavat yoki qatlam-qat-lam narsalarning xar bir qavati, qatlami. ◆ Toʻrt qat buklangan koʻrpacha. m ◆ Azmiddin bir varaq qogʻozdagi bir necha qat buklangan xatni olib, chiroq shuʼlasiga tutib, koʻzdan kechirdi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . ◆ Imonim-ni asrayman desang, bu yerlardan boig olib ketish kerak. Boʻlmasa, yetti qat yer tagi-da yonib turgan doʻzaxda qovurilasan. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .
2 Taxlangan, buklangan narsalarning orasi. ◆ Koʻrpaning qati. yaya Hojimat bel-bogʻining qatidan qogʻoz chiqazib tashladi. S. Ahmad, „Qadrdon dalalar“ . ◆ Mehri opa birinchi konvertni ochdi.. Ikkinchisini ochdi-yu, xatning qatidagi rasmga koʻzi tushishi bilan toʻxtab, unga tikilib qoldi. R. Fay-ziy, „Ona“ .
3 Maʼlum qalinlikdagi yoyiq narsalar qatlami, qavat. ◆ Bir bechoraning chekkan xoʻr-ligini oʻylab, har kuni bir qat etdan tushaman. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Mana, men geolog, necha yildirki, Tinmay oʻrgana-man tuproq qatini. Zulfiya .
4 kam qoʻll. Sahifa, varaq. ◆ Varaqlanar yetimlikning daftarin qati. Gʻ. Gʻulom .
5 kam qoʻll. ayn. qator 1. ◆ Oyna opa ichki bir titroq moeyui bilan ingrandi. Qansha-rida ikki qat ajin boʻrtdi. Sh. Xolmir-zayev, „Toʻlqinlar“ .
6 Marta, karra, qatla. ◆ Biroq uning tash-vishi ikki qat oshdi.. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Ayniqsa, keyingi paytlarda ish chalkashib, oʻn qat ogʻirlashib ketdi. Oybek, „O“ .v. shabadalar. ◆ Nega, koʻnglim, boʻlding be-toqat? Tinchman, dedim senga necha qat. Mirtemir .
Sinonimlari tahrirlash
Antonimlari tahrirlash
qat II tahrirlash
Morfologik va sintaktik xususiyatlari tahrirlash
qat
Aytilishi tahrirlash
Etimologiyasi tahrirlash
shv. soʻr. olm. Qayer?, qaysi yer?, qaysi joy? Sherbek:
Maʼnoviy xususiyatlari tahrirlash
Maʼnosi tahrirlash
◆ Uzoqligi qatga borardi? Koʻpi bilan toʻrt-besh kunlik yoʻl. S. Anorboyev, „Oqsoy“ . t
Sinonimlari tahrirlash
Antonimlari tahrirlash
qat III tahrirlash
Morfologik va sintaktik xususiyatlari tahrirlash
qat
Aytilishi tahrirlash
Etimologiyasi tahrirlash
Maʼnoviy xususiyatlari tahrirlash
Maʼnosi tahrirlash
esk. Ustiga qamish qalam uchini qoʻyib turib, pichoq bilan kesish uchun suyakdan yasalgan taxtacha.
Sinonimlari tahrirlash
Antonimlari tahrirlash
qat IV tahrirlash
Morfologik va sintaktik xususiyatlari tahrirlash
qat
Aytilishi tahrirlash
Etimologiyasi tahrirlash
a. £-ki — kesish, qirqish; uzish, uzilish
Maʼnoviy xususiyatlari tahrirlash
Maʼnosi tahrirlash
- qat etmoq s. t. ayn. qatʼ etmoq q. qat(ʼ).
Sinonimlari tahrirlash
Antonimlari tahrirlash
ҚАТ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.