qat
qat I
tahrirlashMorfologik va sintaktik xususiyatlari
tahrirlashqat
Aytilishi
tahrirlashEtimologiyasi
tahrirlashQAT I 'qavat', 'taxlam'. Azmiddin bir varaq hogʻozdagi bir necha h a t buklangan xatni olib, chiroh shuʼlasiga tutib koʻzdan kechirdi (Hamid Gʻu— lom). Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi 'taxla-' maʼno-sini anglatgan qa— feʼlidan (Devon, III, 266) —t qoʻshim-chasi bilan yasalgan (ДС, 432; Devon, I, 311); keyinchalik oʻzbek tilida a unlisi ä unlisiga almashgan : qa- + t > qat > qät I.
QAT II ' marta', ' karra'. [Elektr] dehhonchilikni uch h a t yuhoriga koʻtaradi (Oybek). Bu soʻz qat I soʻ— zining qat-qat takror shaklidan maʼno taraqqiyoti yoʻli bilan oʻsib chiqqan: qat—qat = 'bir necha qat -> (miqdor sifatlovchisi) qat II.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
tahrirlashMaʼnosi
tahrirlash1 Qavat-qavat yoki qatlam-qat-lam narsalarning xar bir qavati, qatlami. ◆ Toʻrt qat buklangan koʻrpacha. m ◆ Azmiddin bir varaq qogʻozdagi bir necha qat buklangan xatni olib, chiroq shuʼlasiga tutib, koʻzdan kechirdi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . ◆ Imonim-ni asrayman desang, bu yerlardan boig olib ketish kerak. Boʻlmasa, yetti qat yer tagi-da yonib turgan doʻzaxda qovurilasan. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .
2 Taxlangan, buklangan narsalarning orasi. ◆ Koʻrpaning qati. yaya Hojimat bel-bogʻining qatidan qogʻoz chiqazib tashladi. S. Ahmad, „Qadrdon dalalar“ . ◆ Mehri opa birinchi konvertni ochdi.. Ikkinchisini ochdi-yu, xatning qatidagi rasmga koʻzi tushishi bilan toʻxtab, unga tikilib qoldi. R. Fay-ziy, „Ona“ .
3 Maʼlum qalinlikdagi yoyiq narsalar qatlami, qavat. ◆ Bir bechoraning chekkan xoʻr-ligini oʻylab, har kuni bir qat etdan tushaman. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Mana, men geolog, necha yildirki, Tinmay oʻrgana-man tuproq qatini. Zulfiya .
4 kam qoʻll. Sahifa, varaq. ◆ Varaqlanar yetimlikning daftarin qati. Gʻ. Gʻulom .
5 kam qoʻll. ayn. qator 1. ◆ Oyna opa ichki bir titroq moeyui bilan ingrandi. Qansha-rida ikki qat ajin boʻrtdi. Sh. Xolmir-zayev, „Toʻlqinlar“ .
6 Marta, karra, qatla. ◆ Biroq uning tash-vishi ikki qat oshdi.. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Ayniqsa, keyingi paytlarda ish chalkashib, oʻn qat ogʻirlashib ketdi. Oybek, „O“ .v. shabadalar. ◆ Nega, koʻnglim, boʻlding be-toqat? Tinchman, dedim senga necha qat. Mirtemir .
Sinonimlari
tahrirlashAntonimlari
tahrirlashqat II
tahrirlashMorfologik va sintaktik xususiyatlari
tahrirlashqat
Aytilishi
tahrirlashEtimologiyasi
tahrirlashshv. soʻr. olm. Qayer?, qaysi yer?, qaysi joy? Sherbek:
Maʼnoviy xususiyatlari
tahrirlashMaʼnosi
tahrirlash◆ Uzoqligi qatga borardi? Koʻpi bilan toʻrt-besh kunlik yoʻl. S. Anorboyev, „Oqsoy“ . t
Sinonimlari
tahrirlashAntonimlari
tahrirlashqat III
tahrirlashMorfologik va sintaktik xususiyatlari
tahrirlashqat
Aytilishi
tahrirlashEtimologiyasi
tahrirlashMaʼnoviy xususiyatlari
tahrirlashMaʼnosi
tahrirlashesk. Ustiga qamish qalam uchini qoʻyib turib, pichoq bilan kesish uchun suyakdan yasalgan taxtacha.
Sinonimlari
tahrirlashAntonimlari
tahrirlashqat IV
tahrirlashMorfologik va sintaktik xususiyatlari
tahrirlashqat
Aytilishi
tahrirlashEtimologiyasi
tahrirlasha. £-ki — kesish, qirqish; uzish, uzilish
Maʼnoviy xususiyatlari
tahrirlashMaʼnosi
tahrirlash- qat etmoq s. t. ayn. qatʼ etmoq q. qat(ʼ).
Sinonimlari
tahrirlashAntonimlari
tahrirlashҚАТ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.