Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

shart-ta

Aytilishi

Etimologiyasi

SHARTTA ' andisha qilib oʻtirmay',¹ dangal'. U xonasi kelganda hech kimni ayamaydi. Majlislarda kimning kamchiligi boʻlsa, sh a r t t a yuziga ayta-veradi (Sayid Ahmad). Bu ravish eski oʻzbek tilida kes-kin harakat natijasida hosil boʻladigan tovushga taq-lidni bildiruvchi shart soʻzidan (OʻTIL, II, 400: shart III) —a qoʻshimchasi bilan yasalgan; qoʻshimcha qoʻshilganidan keyin t undoshi qatlangan (bu bilan maʼno kuchayti — rilgan); keyinchalik a unlilari ä unlilariga almashgan: shart + a > shartta > shärttä.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Istihola qilib oʻtirmay, yuz-xotir qilmasdan, roʻyirost, dangal. ◆ Bor gapni shartta gapiradigan odam, n U [◆ Asrora[ xonasi kelganda hech kimni ayamasdi. Maj-lislarda, kimning kamchiligi boʻlsa, shartta yuziga aytaverardi. S. Ahmad, „Ufq“ . ◆ U [El-murod\ endi boʻyni qisiq yetim emas. Endi unga.. bor gapni shartta aytib, koʻngilni xijolatdan boʻshatish osonroq! P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

2 ayn. shart IV. ◆ Qoʻshoq shartta oʻrnidan turdi-da, zarda bilan doʻqillab, chiqib ketdi. H. Shame, „Dushman“ . ◆ Pochchayev shartta burilib, joʻnab qoldi. A. Muxtor, „Tugʻilish“ .

3 Oʻylab, choʻzib oʻtirmay. ◆ Iroda shartta muddaoga oʻtib qoʻya qolgan edi, javobni ham naqd qilish kerak. F. Musajonov, „Himmat“ . ◆ Turobovaga shartta "ikki" qoʻyib berdim. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ .

Sinonimlari

Antonimlari

ШАРТТА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

shartta
1 прямо, откровенно; резко; без обиняков, напрямик; начистоту; ◆ shartta aytmoq (или gapirmoq) сказать прямо, без обиняков;
2 с треском; ◆ arqon shartta uzildi верёвка с треском лопнула;
3 перен. решительно, твёрдо, без колебаний; не задумываясь; ◆ shartta ish qilmoq действовать решительно; делать (что-л.) без колебаний; рубить сплеча; ◆ shartta kesmoq 1) ссечь; отрезать сразу; отхватить; отсечь; 2) перебивать; оборвать; ◆ u hamsuhbatining gapini shartta kesdi он резко оборвал собеседника.

shartta