shayton

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

shay-ton

Etimologiyasi

a. شَيْطَان — iblis; jin, ajina

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 din. Odamlarni din yoʻlidan oz-diruvchi, ularni gunohga, jinoyatga, razo-latga boshlovchi yovuz ruh yoki yovuz ruhlar-ningboshligʻi; iblis. ◆ Ey ulugʻ shoh, buyoʻldan qayt, shayton vasvasasiga uchma, keyin pu-shaymon boʻlib yurma.. "Oltin beshik" . ◆ Boyni ham shayton yoʻldan urgan. K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Ibodat qilmaslik umuman gunoh emas, lekin ibodat qilmagan kishi, shaytonning gapiga kirib qilmagani uchun, gunoh hisoblanadi. A. Qahhor, „Qabrdan tovush“ . ◆ -Obbo, qizitaloq. Shaytonning domlasi ekan-a! Zakunchilarning koʻpi shunaqa boʻladi, — dedi Tantiboyvachcha papirosini tortib. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

2 koʻchma Ayyor, quv odam; aldamchi. ◆ Anavi magazinchi bor-ku. Oʻlgudek shayton.. R. Fay-ziy, „Choʻlga bahor keldi“ .

3 koʻchma Shoʻx, oʻynoqi. ◆ Qiz bola shayton boʻladi-da, tavba, boʻy-basti choʻzilib, rost-dan ham, suqsurdek qiz boʻlibdi. Sh. Toshma-tov, „Erk qushi“ . ◆ -Ha, shayton qiz, — dedi Oʻrinboy, — shu yerda ham qoʻymaysan-a? Oy-din, Kelin oʻgʻil tugʻibdi. ◆ Bizning Avazga oʻx-shagan bitta shaytonrogʻi "Yigirma ol-tinchisi otilmasin!" deb qiyqiradi. S. Siyo-yev, „Yorugʻlik“ .

Noumid — shayton Inson doim umid, yaxshi niyat bilan yashashinq, umidsizlan-maslikni qayd etuvchi, shunga daʼvat etuv-chi ibora. ◆ Diydor koʻrishamiz, noumid — shayton! I. Rahim, „Chin muhabbat“ . ◆ -Qoʻying, noumid — shayton, — Oyshabonu eriga taskin bergan boʻldi. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . Shayton arava s.t. esk. ayn. velosiped. ◆ Yirtiq-yamoq kiyim bilan oʻsgan oʻgʻillari shayton aravada oʻtib, atrof mahalla bolalarining koʻzlari-ni oʻynatdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Shayton yigʻisi Yolgʻondakam, yoʻliga boʻla-digan yigʻi. ◆ Ozgina "shayton yigʻisi" qil-maguningcha, ish oʻnglanmaydi. A. Qodiriy, „Uloqda“ . ◆ U buni "uzatiladigan qizlarning shayton yigʻisi" deb tushundi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Shaytonga hay bermoq Bi-ron xatgi-harakatdan oʻzini tiymoq, oʻzini bosmoq. ◆ [Hayitjon.] Aybmas, xoʻp andisha qilgin, shaytonga hay bergin, bu kunlar ham oʻtar. Hamza, „Paranji sirlari“ . ◆ Bir toʻpo-lon chiqazib, obroʻsini uch pul qilay dedim-u, yana shaytonga hay berdim. "Mushtum" . Shay-toni zoʻr (yoki kuchli) Shoʻxligi ("shayton-ligi") tez va kuchli qoʻzgʻaladigan, shunday xususiyatli. ◆ Yana kim bilsin, bu qizlarni! Ularning shaytoni zoʻr boʻladi, deyishadi. I. Rahim, „Chin muhabbat“ . Shaytoni qoʻzimok "Shaytoni" qoʻzgʻamoq, jini tutmoq. [Xoli-da | ◆ Qoʻl choʻzsa yetguday joyda bekinib yotgan akasi bilan Munavvarni koʻrmadi. Munav-varning shaytoni qoʻzib: -Etagidan tort!, — dedi Yoʻldoshga. S. Anorboyev, „Mehr“ .

Antonimlari

ШАЙТОН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

shayton (koʻplik shaytonlar)

Tillar

• Arabcha: إبليس

Ruscha _ru

shayton
1 чёрт, дьявол, сатана; ◆ shaytonga dars beradigan odam человек, который и чёрта научит (об очень хитром человеке);
2 перен. хитрый; лукавый; пронырливый; // хитрец; плут; ◆ u shaytonroq odam он не без хитрецы;
3 разг. ватерпас;
4 зайчик (солнечный);
5 перен. шаловливый, озорной; // сорванец, проказник; шалун; ◆ shayton qiz озорная девочка; ◆ hoy shayton ах ты сорванец; ◆ 

• shaytoni zoʻr (или kuchli) дьявол так и подзуживает (его, ее); он (она) так и готов (а) хохотать по любому поводу; ◆ shaytoni qoʻzidi лукавый попутал; ◆ shaytonga hay bermoq удержаться от необдуманного поступка; ◆ noumid shayton (букв. лишь дьявол без надежды) не надо отчаиваться, не надо терять надежды; ◆ shayton yigʻi ирон. притворный плач; крокодиловы слёзы; ◆ shayton teri чёртова кожа (текстильная ткань); ◆ shayton arava разг. уст. велосипед; ◆ shayton tarozi разг. уст. настольные весы.