Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

siq-moq

Aytilishi

Etimologiyasi

SIQ— ' atrofini oʻrab ez—',' qis-'. Toshni s i h-h a n bilan suv chihmas (Maqol). Qadimgi turkiy tilda qam shunday maʼnoni anglatgan bu feʼl asli sïq— tar — zida talaffuz qilingan (Devon, II, 26; DS, 504); oʻzbek tilida ï unlisining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: sïq— > siq—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Oʻrab, qamrab yoki bosib ezmoq, qismoq. ◆ Toshni siqqan bshshn suv chiq-mas. Maqol . m ◆ Uning yuzlari xuddi sharbati siqib olingan anor poʻstiga oʻxshab ketardi. S. Ahmad, „Poyqadam“ . ◆ Darvoza ochshshb, yoʻgʻon qomatini sportchilar kiyadigan qalin triko siqib turgan Shamsi Toʻrayevich koʻrindi. N. Amynov, „Suvarak“ . U ◆ yigitni tagiga bosib olib, boʻynidan siqdi-da, yuzini yerga ishqab, ura ketdi. T. Ashurov, „Oq ot“ .

2 Sirib bogʻlamoq. ◆ Tongda jangchilar och qornini kamar bilan mahkam siqib, yoʻlga tushdilar. Oybek, „Quyosh qoraymas“ .

3 Bosim bilan hajmini kichraytirib zichlashtirmoq. ◆ Gazni siqmoq.

4 Tazyiq bilan surib bormoq, tang xolla qoldirmoq. ◆ Raqibni burchakka siqib qoʻy-moq. Mashina qoʻl mehnatini siqib chiqar-moqda. yaya Dushman bu qiyinchiliklardan foydalanib, stansiya tomon siqib keldi. Oybek, „Quyosh qoraymas“ .

5 Erkinlik, huquq bermay yoki oʻrinsiz talab, daʼvo, boʻhton va sh. k. bilan ruhan ezmoq, qiynamoq. ◆ Bolalarni boʻlar-boʻlmasga siqavermoq. Uni, ovqatni buzibsan, deb rosa siqdik.

Yurakni (yoki qalbni, dilni) siqmoq

Yurakni ezmoq yoki ziq qilmoq. ◆ Xavotirli sukut onlari choʻzilgandan choʻzilar, yurakni siqar, vahimaga toʻldirib, chorasizlik — ojizlik chohiga qulatmoqda edi. "Yoshlik" .

6 (ch.k. bilan) Biror narsadan cheklab qoʻymoq; zoriqtirmoq. ◆ Puldan siqmoq. n ◆ [Xushroʻy] Ikkinchi va uchinchi haftalarda oʻchoq boshini oʻz qoʻliga olib, kundoshini ikkita yosh bolasi bilan tomoq vajidan ham siqa bosh-laydir. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Albatta, kampir kelinlarini roʻzgʻordan siqmasdi. Ammo rejani buzmay, masalliqni isrof qilmay ish tutardi. S. Ahmad, „Saylanma“ . ◆ Bechora xolani xudo husndan siqqan, jamolida jin-dakkina kulib turadigan yeri yoʻq. Mirmuhsin, „Umid“ .

Siqib suvini ichmoq Qattiq tazyiq koʻr-satmoq, nihoyatda qiynamoq, azob bermoq. ◆ [Direktor] Bufetchining ham siqib suvini ichyapti. S. Zunnunova, „Yangi direktor“ .

Sinonimlari

Antonimlari

СИҚМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

siqmoq
1 давить, жать; сжимать, сдавливать; выжимать, выдавливать; chigitdan moy siqib olmoq выжимать масло из семян хлопчатника; ◆ kirni siqmoq выжимать бельё (после стирки); ◆ gazni siqmoq сжимать газ; siqib chiqarmoq выдавливать, выжимать (что-л. из чего-л.);
2 перен. притеснять; не давать жизни; вытеснять; выживать; ◆ siqmoqka olmoq прижимать, оказывать нажим, давление (на кого-л.).

siqmoq