sochmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

soch-moq

Etimologiyasi

SOCH- ’har tomon tarqatib tashla-’, ’sep-’. Bir kun burun s o ch s a n g, hafta burun oʻrasan (Maqol). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu Feʼl sach- tarzida talaffuz qilingan (ПДП, 418; Devon,II, 11; DS, 479); oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga al — mashgan : sach- > sâch-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 ayn. sepmoq 1, 2. ◆ Urugʻ soch-moq. Yoʻllarga qum sochmoq. Hovliga suv soch-moq. Arpa sochsang, arpa oʻrasan. Maqol . ◆ Ter toʻkib sochsang urugʻ, Yer seni qoʻymas quruq. Maqol .

2 Har yon-har yonga tarqatib tashlamoq, parishon qilmoq. ◆ Boshidan gul sochmoq. shj

Ulardan sal tepada, barxan ustida yirti-lib, tagi koʻchib ketgan bir poy botinka, undan narida ogʻzi ochiq, boʻm-boʻsh ryukzak yotar, uning ichidagi narsalar atrofga sochib tashlangan edi. M. Mansurov, Yombi.

3 koʻchma Tarqatib yubormoq, qochirmoq. ◆ Normat, uning xayolini sochib yubormaslik uchun, oʻz oʻrniga choʻzildi-da, ancha vaqt oʻy su-rib, nihoyat uxlab qoldi. I. Rahim, „Chin muhabbat“ .

4 Tarqatmoq, yoymoq. ◆ Uzunchoq omborning toʻrida yigirma beshinchi lampochka xira nur sochadi. N. Aminov, „Qahqaha“ . ◆ Yoz.. Iyun quyoshi koʻkdan zarrin nur sochadi. "Saodat" .

5 Taramoq, yoymoq, toʻkmoq. ◆ Xilma-xil gullar xushboʻy hid sochib, boʻstonni yashnatib turar, shishadek tiniq suvlar shildirab oqib yotar ekan. "Chalpak yoqqan kun" .

6 Biror oʻlchovda, meʼyorda taqsimlab tar-qatmoq, solmoq. ◆ Xarajatni hammaga bara-var sochmoq. m ◆ Qarorim shundan iboratdir-kim, ertadan boshlab yurtga oʻttiz ikki tangadan soliq sochasiz! A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Zahrini sochmoq q. zahar 3. ◆ -Nima dey-man ? — xotiniga zahrini sochdi Malik mual-lim. — Bor gapni oʻzbekcha qshshb tushuntir-dim-ku senga. A. Koʻchimov, „Halqa“ .

Antonimlari

СОЧМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

sochmoq
1 сыпать, рассыпать; посыпать; ◆ yoʻlkaga qum sochmoq посыпать дорожку песком;
2 осыпать; ◆ boshidan gul sochmoq осыпать (кого-л.) цветами;
3 высевать вразброс; arpa sochsang, arpa oʻrasan ячмень посеешь, ячмень и уберешь; соотв. что посеешь, то и пожнёшь;
4 лить, изливать; излучать, испускать; ◆ nur sochmoq лить свет, излучать свет; nur sochuvchi физ. лучеиспускательный;
5 рассеивать; yorugʻlikni sochuvchi muhit физ. светорассеивающая среда;
6 разбрызгивать; toʻkmay-sochmay (букв. не рассыпая и не разбрызгивая) 1) не просыпав ни крошки; 2) не разлив ни капли;
7 разделять, распределять; высчитывать, сколько приходится на каждого; ◆ sarf-xarajatni sochmoq распределять расходы (затраты) на всех; ◆ 

• zahar sochmoq или ◆  zahrini sochmoq изливать злобу, злобствовать; обрушить всю злобу; ◆ gʻazab sochmoq изливать гнев, метать громы и молнии.