tushmoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

tush-moq

Etimologiyasi

TUSH- 'yuqoridan pastga harakatlan-'. Bu kishi otdan t u sh s a ham, egardan tushmaydi. Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu Feʼl asli tüsh- tarzida talaffuz qilingan (ПДП, 436; Devon, II, 20; DS, 600); oʻzbek tilida oʻ unlisining yum — shoqlik belgisi yoʻqolgan: tüsh— > tush—.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Yuqoridan, balanddan yoki biror narsa ustidan pastga tomon harakat qilmoq; yoʻnalmoq. ◆ Yerdan chiqdimi, osmon-dan tushdimi, yoʻlda bittasi paydo boʻlib qolsami?! O. Moʻminov, „Xiyobondagi uch uch-rashuv“ . ◆ Mashina shundoqqina Mengliboyning yoniga kelib toʻxtadi-yu, undan eshikni tar-sillatib ochib, \azratqul bilan Temurlang tushdi. S. Ahmad, „Yulduz“ . ◆ Sen baland togʻuz-ra erding misli ohu yoki qush, Yotorib men pastda derdim: Bir nafas yonimga tush. E. Vohidov, „Muhabbat“ .

2 Chiqib joylashgan, oʻtirgan, boʻlgan jo-yini tark etib, yerga inmoq. ◆ Samolyotdan tushmoq. Aravadan tushmoq. Tomdan tushmoq. Avtobusdan tushmoq. yash ◆ Kechirasiz, qayerda tushmoqchilar? X. Toʻxtaboyev, „Shirin qo-vunlar mamlakati“ . ◆ Vagondan eng keyin tush-gan.. Ahmadjon: -Stroy [saf] boʻlmasdan shunday ketaversak boʻlmasmikan, — dedi. A. Qahhor, „Oltin yulduz“ .

3 Oʻz joyidan chiqmoq, koʻchmoq; chiqib, koʻchib joyidan ketmoq, yoʻq boʻlmoq. ◆ Sochi tushmoq. Ilonning poʻsti tushibdi. Molning tuyogʻi tushibdi. n Buning ustiga uning [ Nafisaning] ◆ tishi tushgan — bu homshshdor vaqtida sodir boʻlgan edi. Mirmuhsin, „Topilgan husn“ . ◆ [Yara] Usti qora qoʻtir boʻlib qotadi, u tushib ketgandan soʻng, yana teri asli, sogʻholiga qaytadi. Gazetadan .

4 Mansab, lavozim va shu kabilardan ketmoq, boʻshamoq. ◆ Men xizmatdan tushgandan soʻng piyoda yurish yaxshi boʻladimi? A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . ◆ ..ikki haftadan soʻng boʻ-shashganicha qaytib keldi.. -Oq poshsho taxt-dan tushgani bilan, oq amin aminligidan tushmapti, — dedi. A. Qahhor, „Asror bobo“ . ◆ Mana, mudirlikdan tushdi-yu, xiyla odamsha-vanda boʻlib qoldi. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .

5 Mavqe, daraja, qiymat va sh.k. jihat-dan darajasi pastlashmoq, boʻshashmoq. ◆ Shashtidan tushmoq. Hovridan tushmoq. Qad-ri tushmoq. Ruhi tushmoq. n ◆ Fakulte-timiz institut boʻyicha umumiy roʻyxatda beshinchi oʻringa tushib qolibdi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ . ◆ Dunyo bozorida teri-larimizning narxi tushmasa deyman. S. Axmad, „Yulduz“ .

6 Quyi tomon yoʻnalmoq, quyi satxdan joy olmoq. ◆ Shaharga tushmoq. Bozorga tush-moq. Yerga tushmoq. vsh Ular.. majnuntol-lar orasidan oʻtib, soyga tushdilar. O. Yoqu-bov, „Er boshiga ish tushsa“ . ◆ Kampir javob boʻlmaganidan hayron qoldi shekilli, zina-lardan avashshb qadam bosib, hovliga tushdi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ .

7 Sathning biror tomoni, oʻrnidan joy olmoq, unda boʻlmoq. ◆ Yalpi shovqin bilan "tortishmachoq" boshlandi: qiz tomondan gumbazdek yum-yumaloq xotin belini belbogʻ bilan mahkam bogʻlab, oʻrtaga tushdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Eshqobil bunaqa davra-larga koʻp tushgan. M. Hazratqulov, „Jurʼat“ . ◆ Shamsi Toʻrayevich uning gaplariga quloq ham solmasdan, oldinga tushgancha loʻmbillab ke-taverdi. N. Aminov, „Suvarak“ .

8 Turli tomosha va b. boʻladigan, koʻri-ladigan joyga kirmoq. ◆ Teatrga tushmoq. Sirkka tushmoq. Stadionga tushmoq. m

Ular faqat bir marta kinoga tushishdi. Oʻ. Hoshimov, Qalbingga quloq sol. ◆ U hordiq oqshomi hammomga tushditushmoqyu, xodmigarlardan biriga haligi soʻrogʻini berdi. A. Qahhor, „Asarlar“ .

9 Davolanish, axloq tuzatish va sh.k. maskanga olinmoq, unda boʻlmoq. ◆ Qamoqqa (turmaga) tushmoq. Milisaga tushmoq (s.t.) n U ◆ faqat bir narsani — otasi kasal-xonaga tushganini onasiga bildirmaslikni oʻylardi, xolos. O. Yoqubov, „Er boshiga ish tushsa“ . ◆ Ehtimol, koʻp ichib qoʻyib, hushyorxona-ga tushgandir. "Mushtum" .

10 Quyi tomon yoʻnalib, osilib, sath-ning maʼlum nuqtasiga yetmoq, oʻsha oʻrinda turmoq. ◆ Gavharning egnida guldor koʻk koʻy-lak.. qop-qora, uzun sochlari taqimiga tushib turibdi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ . ◆ ..Hirot yigitlariga xos ixchamgina salla oʻrab olgan, sallaning zar chiziqli pechi yelkasiga tushib turar edi. Mirmuhsin, „Meʼmor“ . ◆ Yoqimli sadoning sehriga berilib, koʻzlari sekin yumildi, boshi yana quyiroq tushdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

11 Kelin boʻlmoq; erga tegmoq, kuyovga chiqmoq. ◆ Singlim tushgan yerlarga Oy boʻla-yin, yor-yor.. "Qoʻshiqlar" . ◆ U kishi mening yangam boʻladi, akamga tushgan. "Guldasta" . ◆ Hoy, Toʻraxon, Teshaboyga tushganingizga ham uch yil boʻp qoldi shekilli. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

harakat, narsani bajarmoq, qilmoq maʼnosini bildiradi. ◆ Gapga tushmoq. Maq-tanishga tushmoq. sh* ..havaskor hofizlar qoʻshiq aytdi, shoʻx yigitlar oʻyin tushdi. S. Yunusov, „Kutilmagan xazina“ . ◆ Kechashr ton-gotarga qadar Halimaxon qoʻshiq aytib, Tamaraxon raqsga tushgan joylarda boʻldik. "Oʻzbekiston qoʻriqlari" .

13 Shaxs (kimsa)da shu feʼl birikkan soʻz bildirgan holat yuz berishi, uning shunday vaziyatda qolishi maʼnosini bildiradi. ◆ Sarosimaga tushmoq. Dahshatga tush-moq. Talvasaga tushmoq. Hayratga tushmoq. mt Bu manzarani koʻrib turgan xaloyiq bir lahza hayajonga tushib, sarosimalanib qoldi. K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Bashirjonham akaxonining bu sukutidan noqulay ahvolga tushib, lom-lim demay, unga zimdan bir qarab qoʻydi-da.. N. Aminov, „Suvarak“ .

14 Borlikda shu feʼl birikkan soʻz ang-latgan narsaning yuzaga kelishi, boʻlishi maʼnosini bildiradi. ◆ Oqshom tushib, ziyo-fat yarimlaganda, hovliqib hudaychi kirdi. S. Siyoyev, „Avaz“ . ◆ Oraga bir lahza jimlik tushdi. S. Zunnunova, „Yangi direktor“ . ◆ Ular sovuq tushib qolmasdan koʻzlagan manzillariga yetish uchun tolmas qanotlarini betinim silkitardilar. Gazetadan .

15 Biror ish, manbadan qoʻlga kirmoq, kelmoq (pul, daromad kabilar haqida). ◆ Tuzukkina tushib turadi, yashirishning ho-jati yoʻq. O. Moʻminov, „Xiyobondagi uch uchrashuv“ . ◆ Oshihalolga tushadigan ovqat or-tib qola boshladi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ . ◆ Oʻgʻ-limning qoʻliga pul tushdi deguncha yeb qoʻyadi. "Mushtum" .

16 Maʼlum narsa, harakat-holatning biror kimsa yoki narsa uchun shu feʼl bogʻlangan soʻz anglatgan maʼnoda boʻlishini bildiradi. ◆ Yulduzingiz naq bir-biringizga toʻgʻri tushgan ekan, ikkingizning ham bir-biringizdan kamligingiz yoʻq! A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ Bu yosh yigit, dunyoda muhab-batni har qanday qulfga tushadigan kalit-ga aylantirib olgan xotinlar ham borligini bilib qoʻysin.. A. Qahhor, „Asarlar“ . ◆ Uning surati ham asosiy maqsadga, Ashsherning tabiatiga xoʻb muvofiq tushadi. Oybek, „Navoiy“ .

17 Shaxs uchun biror narsa qandaydir qiymat, miqsor bilan tegmoq, qoʻlga kir-moq, toʻgʻri kelmoq. ◆ Sarf-xarajat esa ol-tinning oʻzidan ham qimmatga tushayotgan edi. S. Karomatov, „Oltin qum“ . ◆ Lekin oʻsha oʻtni sigirga yedirib, qachon sut boʻlishini poshyub oʻtirgandan koʻra, oʻtning oʻzidan olsa, ham arzon, ham oson tusharkan. Shukrullo, „Saylanma“ . ◆ Oʻziyam \beda\ suv tekin tushdi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

18 Urilmoq, tegmoq (biror narsa bilan boʻlgan zarb haqida). ◆ Shu shovqin-suron orasida Bektemirovning qorni va beliga bir-ikki tepki tushdi. S. Ahmad, „Hukm“ . ◆ Birdan yelkamga tushgan mushtdan uygʻonib ketdim. E. Raimov, „Ajab qishloq“ . ◆ Uning shapalogʻi sharaq etib Gʻulomning chap yuziga tushdi. M. Hazratqulov, „Jurʼat“ .

19 Paydo boʻlmoq, yuz bermoq. [ ◆ Madrim-boyning] Sariq-qoʻngʻir choʻqqi soqoliga birdan oq tushdi. J. Sharipov, „Xorazm“ . ◆ -Jin-pin urganmi seni? — Ahmad brigadirning yuragiga gʻulgʻula tushdi.. S. Nurov, „Narvon“ . ◆ Suv qoʻyibman jiyda maydon burchiga, Xol tushibdir kelinchakning yuziga.. "Qoʻshikdar" . ◆ Bu fojia katta kemaga tushgan darzga oʻxshardi. Mirmuhsin, „Meʼmor“ .

20 Barpo etilmoq, qurilmoq. ◆ Yertoʻlalar birin-ketin yoʻqolib, oʻrniga uylar tusha boilladi. "Oʻzbekiston qoʻrikdari" . Sidiq-jonning diqqati.. terib qoʻyilgan son-sa-noqsiz gʻishtga jalb boʻldi.. ◆ "Shu yerga mak-tab tushadi" [dedi xotin] A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqlari. ◆ Kanal tushmasdan ilgari bir odam Shahrixondan tuxum koʻtarsa, Uchqoʻrgʻondan koʻrinardi, shundoq yaydoq edi. "Oʻzbekiston qoʻrikdari" .

21 Band holatga duchor boʻlmoq, ilinmoq. ◆ Tuzoqqa tushmoq. Qopqonga tushmoq. Toʻda-dan ajralgan toʻrga tushar. Maqol . ◆ sht Bobur Shayboniyxonning qoʻliga tushsa, tirik qutula olmasligini biladi. P. Qodirov, „Yulduzli tunlar“ . ◆ Orqa tomonidan oʻq yogʻdiri-layotganiga Durdi qilich hayron: "Nahotki qurshovga tushib qoldik", deb garang edi. J. Sharipov, „Xorazm“ .

22 Olinmoq, berilmoq (xat, ariza va shu kabilar haqida). ◆ Tinglovchilardan savol tushdi. Il-timos tushdi. Taklif tushdi. shsh Oradan koʻp oʻtmay.. redaksiyaga shunday xat tushdi. "Mushtum" . ◆ Majshsga.. yanaoʻn toʻqqiz kishi-dan ariza tushdi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

23 Oʻzga uchun sarf-xarajat qilmoq, shunday sarf-xarajatga ilinmoq. Xotin kishi eriga xushomad qsh1◆ dimi.. bilingki, katta-roq bir narsaga tushirmoqchi. S. Siyoyev, „Ot-liq ayol“ . ◆ ..hali bitta morojniy emas, li-monadga ham tushasiz.. Mirmuhsin, „Umid“ .

24 koʻm. fl. vazifasida. Harakatning qoʻqqisdan, kutilmaganda bajarilishi maʼnosini bildiradi; maʼnoni kuchaytiradi. ◆ Choʻchib tush-moq. Qoqilib tushmoq. Bu soʻzlar unga yoqib tushdi. m -Ahmadjon ogʻa, — ◆ deb chaqir-ganini eshitdi. Yuragi bir sapchib tushdi. S. Siyoyev, „Avaz“ . ◆ Uning ka/tagina moʻylovi, qop-qora qoshi oʻziga yarashib tushgan. H. Shame, „Dushman“ .

Asir tushmoq Bandilik holatida boʻlmoq, dushman qoʻliga tushmoq. Ayri tushmoq q. ayri. ◆ Koʻzi xira tortib borardi, Ayri tushib yorugʻ olamdan. X. Davron, „Bolalikning ovozi“ . Bosh(i)ga tushmoq 1) qismatda toʻgʻri kelmoq, xohish-ixtiyordan tashqari hayotda duch kel-moq, toʻgʻri kelmoq. ◆ Boshga tushganni koʻz koʻ-rar. Maqol . m ◆ Nizomjon oʻz boshiga tusha-digan savdolarning xuddi shu daqiqadan boshlanishini qayoqdan bilsin. S. Ahmad, „Ufq“ . ◆ Dunyoning ishlari shunaqa ekan, doʻstim. Bo-shingizga tushgan ishlarning hammasidan xabarim bor. K. Yashin, Hamza; 2) ayn. boʻyni-ga tushmoq. ◆ Oʻn besh yashar chogʻimda, Roʻzgʻor bo-shimga tushdi. "Oq olma, „qizil olma"“ . Boʻy-niga tushmoq q. boʻyin. ◆ Shunday qilib, movut mening boʻynimga tushib turibdi, deng?! S. Zunnunova, „Yangi direktor“ . Yodiga tushmoq Xayolida (yodida) qayta tiklanmoq. ◆ -Onam-ni xafa qilganim yodimga tushdi, — dedi xotini yana koʻziga yosh olib. "Guldasta" . Yoniga tushmoq 1) yoniga oʻtmoq. ◆ ..koʻzlarini yerga bir lahza qadab turdi-da, keyin shartta hali-gi yigitning yoniga tushib, oʻynab ketdi. K. Yashin, Hamza; 2) tarafini olmoq, himoya qilmoq, yonini olmoq (yana q. yon). Zimmasiga (yoki boʻyniga, gardaniga, yelkasiga, ustiga) tushmoq q. zimma. ◆ Toʻydan keyin boybuvaning xizmatini ikki kishilashib qildi: tash-qaridagi yumushlar Xolboyning, ichkarida-gilari esa yangi kelinchak zimmasiga tushdi. K. Yashin, „Hamza“ . ◆ Shartnomamazmuniga koʻra, sizning gardaningizga tushadigan bir koʻp chiqimlarni men oʻz zimmamga oldim. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Izga tushmoq q. iz. ◆ Shu tariqa maktabda oʻqish-oʻqitish ishlari mus-tahkam izga tushib ketdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . Iziga tushmok, q. iz. ◆ Keyin hayot yana oʻz iziga tushadi. O. Yoqubov, „Er boshiga ish tushsa“ . ◆ Demak, Badianing iziga tushgan-lar bor ekan, boʻ,shasa, uning qiz bola ekani-ni avliyodan boʻlak hech kim bilmas edi. Mirmuhsin, „Meʼmor“ . Ishga tushmoq Yangi-dan yoki maʼlum muddat oʻtkazib qaytadan ishlay boshlamoq. ◆ Zavod ishga tushdi. Ishi tushmoq q. ish. ◆ Odamzodning hamma vaqt bir-biriga ishi tushib turadi. S. Zunnunova, „Yangi direktor“ . Ichi tushgan Pishib oʻtib ketgan, pula (asosan qovun haqida). ◆ Tanishim-ning oʻgʻli boʻlganing uchun ham siylab, qovu-ningni oldim.. Bari yoʻlda urinib, ichi tushgan. S. Anorboyev, „Hamsuhbatlar“ . Ishqi tush-moq q. ishq. ◆ Buning chiroyliligiga Tojiboy oqsoqolning ham ishqi tushib qolgan. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . Yoʻlga tushmoq q. yoʻl. ◆ Yuk mashinasi changni ikkiga boʻlib, yoʻlga tushdi. N. Qobil, „Bemorlar“ . ◆ Uni birov aynitdimi, mehnatdan sovib.. sayoqlik yoʻliga tushdimi, bilmayman. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Sa-vodsizlikni tugatish boʻyicha oʻqish bir qadar yoʻlga tushib oldi. K. Yashin, „Hamza“ . Koʻngli joyiga tushmoq q. koʻngil. ◆ Uning kulayotganini koʻrib, Zoyirjonning koʻngli joyiga tushdi shekilli, qarshisidagi stulga oʻtirdi. Oʻ. \o- shimov, „Qalbingga quloq sol“ . ◆ Endi singling-ning akasini topib kel, oʻrgilsin onang. Koʻr-satmasang, koʻngli joyiga tushmayapti. N. Safarov, „Olovli izlar“ . Nazarga tushmoq Eʼ-tibor qozonmoq, nazar-eʼtiborda boʻlmoq. ◆ Intizomi yaxshi, ishiga ham bajonidil ki-rishadi-yu, nazarga tushmaydi. Shuhrat, „Jan-nat qidirganlar“ . Nazardan tushmoq Nazar-eʼtibordan qolmoq, obroʻ-eʼtiborini yoʻ-qotmoq. ◆ Dastlabki kunlarda qishloq aholi-sining diqqati jalb boʻlgan yangi domla bora-bora nazardan tushib qoldi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . Terga tushmoq Ter bos-moq, qattiq terlamoq. ◆ Otlar terga tushib, kishnaganlaricha yiqila boshladi.. M. Osim, „Ajdodlarimiz qissasi“ . Til(i)dan tushmas-lik Biror kimsa yoki narsa haqida doim gapirmoq, esga olib gapirmoq. ◆ Fattoh pol-vonning qizi Hurixon koʻzga chalinib, qirqbu-loqlik yigitlarning tilidan tushmay qol-di. A. Eshonov, „Bir ogʻiz soʻz“ .

Antonimlari

ТУШМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

tushmoq tushmoq

• Turkcha: düşmek

Ruscha _ru

tushmoq
1 спускаться, опускаться; ◆ yertoʻlaga tushmoq спускаться в подвал; ◆ togʻdan tushmoq спускаться с горы; ◆ suvga tushmoq 1) лезть в воду; 2) упасть в воду (о чем-л.); ◆ yuqoridan pastga tushmoq спускаться сверху вниз; ◆ quduqqa tushmoq 1) опускаться в колодец; 2) падать в колодец;
2 слезать, сходить; ◆ otdan tushmoq слезать с лошади; ◆ tramvaydan tushmoq сходить с трамвая; ◆ tomdan tushmoq слезать с крыши; ◆ zinadan tushmoq спускаться по лестнице;
3 садиться (на что-л.); ◆ tramvayga tushmoq садиться в трамвай; samolyotga tushganmisan? ты летал на самолёте?, тебе приходилось летать на самолёте?; kemaga tushganning joni bir погов. у всех, кто находится на одном корабле - одна участь;
4 падать; снижаться, быть сниженным; mollarning narxi tushdi цены на товары снизились; цены на товары упали; betobning temperaturasi tushdi температура у больного упала;
5 падать, выпадать; опускаться; наступать; bolaning tishi tushdi у ребёнка выпал зуб; sochim tushyapti у меня падают волосы; qizning sochlari taqimiga tushadi косы у девушки до колен; daraxtlarga qirov tushibdi деревья покрылись инеем; ichi tushgan qovun переспелая дыня, мякоть которой превратилась в сок; tuman tushayotir падает туман; qalin qor tushdi выпал глубокий снег; korongʻi tushdi стемнело, наступила ночь; toʻqayga oʻt tushsa, hoʻlu quruq baravar yonadi посл. если в тугаях возникнет пожар, то горит подряд и сырое и сухое;
6 попадать, попадаться; ayagan koʻzga choʻp tushar см. ayamoq 3; tulki qopqonga tushdi лиса попала в капкан; zoʻldir luzaga tushmadi шар не попал в лузу; uyga oʻgʻri tushdi в дом залез вор; qizingiz kimnikiga tushdi? в чей дом попала ваша дочь? (т. е. чьей невесткой она стала);
7 обходиться, стоить; bu palto menga juda qimmatga tushdi это пальто мне очень дорого обошлось; senga kostyum arzonga tushdi костюм тебе не дорого стоил;
8 поступать; institutga koʻp ariza tushdi в институт поступило много заявлений; kassaga tushgan pullar поступившие в кассу деньги; ustingizdan shikoyat tushdi на вас поступила жалоба; yaqinda qoʻlimga koʻp pul tushadi скоро я получу много денег;
9 годиться, подходить; bu kalit shkafga tushmaydi этот ключ не подходит к шкафу; lampochka patronga tushmayotir лампочка не подходит к патрону; shu oynak koʻzimga yaxshi tushadi эти очки мне подходят (т. е. я хорошо вижу в этих, очках);
10 лечь, пасть; javobgarlik sizning ustingizga (или zimmangizga, gardaningizga, boʻyningizga) tushadi ответственность ляжет на вас; bu soʻzda urgʻu oxirgi boʻgʻinga tushadi в этом слове ударение падает на последний слог;
11 опускаться, садиться; останавливаться; samolyot aerodromga tushdi самолёт сел на аэродром; men oʻrtogʻimnikiga tushdim я остановился у товарища;
12 строиться, быть построенным; bu yerlarga katta-katta binolar tushadi в этих местах будут построены большие здания; bu joydan katta yoʻl tushadi здесь будет проложена большая дорога;
13 разг. усмиряться, утихомириться, укротиться; ◆ hovuridan tushmoq утихомириться, усмириться; потерять былую важность, спесь;
14 в сочетании с именами образует сложные (составные) глаголы; ◆ amaldan tushmoq слететь с должности, быть снятым с работы, ◆ asir tushmoq попадать а плен; ◆ vahimaga tushmoq впадать в панику; ◆ gapga tushmoq 1) начать разговор; 2) увлечься разговорами; ◆ ishga tushmoq приступать к работе, начинать работать, приниматься за работу; ishqim tushdi 1) я влюбился (в кого-л.); 2) я люблю (что-л.), я увлекаюсь (чем-л.); muzikaga ishqim tushib qoldi я полюбил музыку; я увлекся музыкой;◆ yoʻlga tushmoq 1) тронуться, отправиться в путь; 2) попадать под строительство дороги; ularning uyi yoʻlga tushdi на том месте, где стоит их дом пройдёт дорога; Samarqandga yoʻlingiz tushganmi? вам приходилось ездить в Самарканд?; ◆ kishanga tushmoq быть закованным в кандалы; 2) помешаться, сойти с ума; kishanga tushgan jinni буйный, сумасшедший, ◆ kurash tushmoq вступить в борьбу (с кем-л.); бороться; koʻngli joyiga tushdi он успокоился; muk (или mukka) ◆ tushmoq падать ниц; obroʻyi tushdi он потерял авторитет, престиж; oraga (или oʻrtaga) ◆ tushmoq посредничать, вмешиваться (в чьи-л. дела); sen oraga tushma! ты не вмешивайся (в наши, их и т. п. дела); oralariga judolik tushdi они разлучились; ◆ ogʻir ahvolga tushmoq попасть в тяжёлое положение, очутиться в затруднительном положении; ◆ suratga tushmoq разг. фотографироваться; ◆ teatrga tushmoq посещать театр, ходить в театр, бывать в театре; ◆ tushkunlikka tushmoq прийти в упадок; ◆ chuqur tushmoq западать; koʻzlaring chuqur tushib ketibdi у тебя глаза запали; hovuz chuqur tushib ketgan воды в водоёме намного убавилось; ◆ shaharga tushmoq идти (ехать) в город; быть в городе, посещать город; ◆ shogird tushmoq поступать (куда-л. к кому-л.) учеником, подмастерьем; ◆ shubhaga tushmoq впадать в сомнение; сомневаться; ◆ yarim tushmoq убавляться наполовину; ◆ oʻyin(ga) tushmoq пуститься в пляс; ◆ qaygʻuga tushmoq погружаться в печаль, горевать, печалиться; ◆ hammomga tushmoq ходить в баню, быть в бане;
15 с деепр. на -(i)b другого глагола указывает на законченность действия: ◆ agʻdarilib tushmoq перевернуться; развалиться; arava agʻdarilib tushdi арба перевернулась; devor agʻdarilib tushdi стена развалилась; yonib (или kuyib) ◆ tushmoq сгореть; xashak yonib tushdi сено сгорело (полностью); ◆ yiqilib tushmoq упасть; грохнуться; hovliga tosh kelib tushdi камень упал во двор; biz oʻrtogʻimiznikiga kelib tushdik мы остановились у товарища; ◆ koʻchib tushmoq отвалиться; suvoq koʻchib tushdi штукатурка отвалилась; ◆ oqib tushmoq стечь; tandirdagi non oqib tushdi лепёшка в тандыре отвалилась; yolgʻon aytsam, koʻzim oqib tushsin чтоб я ослеп (букв. чтоб глаза мои вытекли), если говорю неправду; ◆ sakrab tushmoq 1) спрыгнуть, выпрыгнуть; 2) вздрогнуть; ◆ uchib tushmoq 1) слететь, полететь (вниз); kaptar tomdan yerga uchib tushdi голубь слетел с крыши на землю; 2) отлететь, отбиться; choynakning burni uchib tushdi носик чайника отбился; 3) вздрогнуть; uchib tushdim я вздрогнул; choʻchib (или irgʻib) ◆ tushmoq вздрогнуть;
16 в форме деепр. входит в состав ряда сложных глаголов; tushib boʻlmoq сойти; poyezddan hamma tushib boʻldi уже все сошли с поезда; tushib ketmoq 1) упасть; stakan qoʻlimdan tushib ketdi стакан упал из моих рук; я уронил стакан; nari tur, suvga tushib ketasan! отойди дальше, а то упадёшь в воду!; 2) поехать (букв. сесть и поехать); men tramvayga tushib ketaman я поеду на трамвае; tushib turmoq 1) опускаться, висеть; qizchaning sochi yelkasiga tushib turibdi волосы у девочки спускаются до плеч; 2) посещать, ходить, ездить (часто); siz kinoga tushib turasizmi? вы часто ходите в кино?; shaharga tez-tez tushib turaman я часто бываю в городе; tushib qolmoq 1) упасть, выпасть, потеряться; bu gaplar mening choʻntagimdan tushib qolgan (букв. эти слова упали из моего кармана) это для меня не новость; 2) быть пропущенным, опущенным; bu soʻzda bir harf tushib qolibdi в этом слове одна буква пропущена; 3) сойти (на полдороге); спрыгнуть (на ходу); men yoʻlda tushib qolaman я сойду на полпути; u tramvay yura boshlaganda tushib qoldi он слез, когда трамвай тронулся с места; * koʻz koʻzga tushganda (букв. когда встречаются глаза) когда встречаются лицом к лицу; olma, pish, ogʻzimga tush см. olma; osmon uzilib yerga tushadimi? небо провалится, что ли? (т. е. ничего не случится); osmondan oyogʻini uzatib tushgan odam (букв. человек, спустившийся с неба с вытянутыми ногами) ирон. особенный человек, человек с особыми претензиями; otdan tushsa ham, egardan tushmaydi (букв. хотя он слез с лошади, не сходит с седла) он по-прежнему высокомерен и горд, хотя не занимает прежнего положения; ogʻzidan gapi tushib ketayotir (букв. с его уст падают слова) он пару слов толком не может сказать; tarvuzi qoʻltigʻidan tushib ketdi см. tarvuz; u tegirmonga tushsa, butun chiqadi см. butun 2; yulduzlari chap tushgan (букв. их звёзды несовместимы) они не ладят между собой; они не любят друг друга.